Χώρα Σφακίων

Ερείπια του ναού τωνΑγίωνΑναργύρων. Ο ναός αυτός είναι ο τέταρτος από αυτούςπου αναφέρονται στη συµφωνία του 1435 µεταξύ των οικογενειών των Σκορδίληδων και των Βαλεριανών  και θα είναι ένας από τους 46 που κτίστηκαν τη δεκαετία του 1420-30, κατά τον Παπαδοπετράκη. Το έγγραφο που περιγράφει τα βοσκοτόπια των Βαλεριανών µας λέει ότι ο ναός αυτός ανεγέρθηκε από τον Μάρκο Βαλεριανό.

Ένα εικονοστάσι στέκεται µπροστά σε ένα τοίχο του ερηµωµένου ναού.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Σε µια µικρή πλατεία στο Μεσοχώρι, βρίσκουµε τα ερείπια του ναού του Αγίου Νικολάου.
O ναός αυτός φαίνεται να είναι παλαιός άλλα δυστυχώς δεν έχουµε πληροφορίες για το πότε ανεγέρθη.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ναός του Χριστού (Μεταµόρφωση) και Παναγίας (Κοίµηση της Θεοτόκου)

Ναός του 15ου αιώνα που αναφέρεται στη βενετική απογραφή των ναών του1637 ως ιδιοκτησία της «αδελφότητος» των Σαρακηνών. Η νότια πλευρά του ναού κατέρρευσε και αναστηλώθηκε κάποτε κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα. Μερικές τοιχογραφίες – µικρογραφίες από τον 16ο αιώνα, µεγάλης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας, έχουν διασωθεί.

Η κάθε τοιχογραφία απ αυτές που έχουν επιζήσει είναι διαστάσεων 60Χ60 εκατοστά, διαχωρίζονται µε στενές πορφυρές ταινίες και σε κάθε τετράγωνο εικονίζονται δυο θέµατα. Οι εξηγήσεις των θεµάτων γίνονται σε απλή κρητική διάλεκτο της εποχής και όχι στην παραδοσιακή γλώσσα των Ευαγγελίων,κάτι µοναδικό στην παρουσίαση εικονογραφιών στην Κρήτη.

 Μια από τις καλύτερες εικόνες,  παρουσιάζει δυο επεισόδια, στην πάνω πλευρά την Αποκαθήλωση, ενώ στην κάτω µεριά τον Επιτάφιο Θρήνο.Η Αποκαθήλωση, έχει ως κεντρικό θέµα το Χριστό µαζί µε τα άλλα τέσσερα µέλη του δράµατος, την Παναγία,τον Ιωσήφ να κρατάει στα γόνατά του το σώµα τουΧριστού, τον Ιωάννη να κρατάει τα γόνατα του Χριστού και τον Νικόδηµο γο νατιστό στα δεξιά. Πάνω από αυτή την παρουσίαση ο εικονογράφος εξηγεί, σε απλή κρητική διάλεκτο: «ΖΗΤΗΞΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΟ ΤΟΥ ΠΙΛΑΤΟ ΚΕ ΚΑΤΕΒΑΣΑ ΤΟΝΕ ΑΠ ΤΟ ΣΤΑΒΡΟ» Το κάτω µέρος της εικόνας, παρουσιάζει λεπτοµέρεια του Επιτάφιου Θρήνου.

Στον βόρειο εσωτερικό τοίχο του ναού υπάρχει ένα αρκοσόλιο. Είναι έντονα οξυκόρυφο µε τοιχογραφία την κοίµηση της Θεοτόκου στο εσωτερικό τµήµα. Τµήµατα άλλων τοιχογραφιών φαίνονται µέσα στο εσωτερικό του τόξου του αρκοσολίου. Η πλάκα της λάρνακας δεν υπάρχει πια. Όπως άλλα τέτοια αρκοσόλια κτισµένα στο εσωτερικό ναού,ήταν προορισµένο για το σώµα του κτήτορα.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Μερικά µέτρα βόρεια από το εικονοστάσι που θα δούμε στον κεντρικό δρόμο, βρίσκεται ένας τοίχος, το µόνο ίχνος που φαίνεται σήµερα από αυτόν το ναό του Αγίου Αθανασίου.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ο ναός έχει ανεγερθεί µέσα στο σπήλαιο και ήταν εκεί από την βενετική εποχή. Παρουσιάζεται στο χειρόγραφο της βιβλιοθήκης Χανίων. Επίσης αναφέρεται στη βενετική απογραφή ναών του 1634 ως ναός ιδιοκτησίας του καπετάν ∆αµουλή Σκορδίλη. Η τοπική παράδοση λέει ότι το αρκοσόλιο έξω από το σπήλαιο του ναού είναι τάφος κάποιου µοναχού.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ναός της Παναγίας (Ζωοδόχος Πηγή)

Ναός του 15ου αιώνα, που αναφέρεται στην βενετική απογραφή των ναώντου 1637 ως «Παναγία των Ψαροµήλιγγων». Ο ναός κατέρρευσε το 1958 και µετά αναστηλώθηκε. Μία µαρµάρινη πλάκα πάνω από την είσοδο αναφέρει: «Εν µνήµη των προγόνων µας Ψαροµήλιγγων».

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Μνηµείο τωνΑυστραλών, Βρετανών και Νεοζηλανδώνστρατιωτών, που µετά από τη σκληρή µάχη της Κρήτης έφυγαν από αυτό το µέρος µετάτην κατάκτηση του νησιού από τους Γερµανούς, στα τέλη Μαΐου 1941

Στο νέο λιµάνι, το Μαύρο Λιµιόνα, βλέπουµε το ναό του ΑγίουΙωάννη του Θεολόγου.

Αυτός ο ναός είναι βενετικής εποχής, και είναι ανακαινισµένος. Παρουσιάζεται στο χειρόγραφο της βιβλιοθήκης Χανίων. Πρέπει να είχε καταστραφεί αργότερα, γιατί ο Σφακιανός Γιάννης Τζαρδής θυµάται ότι ένας από τους προγόνους του τον ανέγειρε ως τάµα κατά τα µέσα του 19ου αιώνα. Πίσω από το ναό υπάρχουν οι τάφοι τριών ναυτικών που δεν ήσαν από τα Σφακιά και πουπνιγήκανε εκεί στην περιοχή αυτή.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Βρίσκεται στο δυτικό µέρος της Χώρας Σφακίων, στον Οµπροσγιαλό, πίσω από το ξενοδοχείο “Ξενία”. Ο ναός έχει ανεγερθεί κατά τρόπο που καλύπτει παλαιότερο ναό, ο οποίος είχε κτιστεί µέσασε ένα µικρό σπήλαιο. Ανεγέρθηκε γύρω στα 1800 και έχει ανακαινισθεί προσφάτως.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Προτοµή του Παύλου Βαρδινογιάννη, βουλευτή και υπουργού, µέλος της οικογένειας που είχε τις ρίζες της στο χωριό Άγιος Ιωάννης Σφακίων

Ανακαινισµένος ναός βενετικής εποχής, Β∆ του χώρου σταθµεύσεως αυτοκινήτων στον Οµπροσγιαλό. Μια µαρµάρινη πλάκα λέει ότι «Έκτίσθη το έτος 1934 υπό Ιωάν. Μπαµπιολάκη Μποσινά και Οικογένεια Σταυρούδη» (Πιθανώς να ήταν ανέ-γερση νέου ναού στη θέση ναού βενετικής εποχής). Πρόσφατα, µετά το 1970, ανακαινίστηκε από απογόνους της οικογένειας Σταυρούδη.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ναός του Προφήτη Ηλία, παλαιός ναός του 15ου αιώνα, ανακαινισµένος. Ο ναός αναφέρεται στη συµφωνία του 1435 µεταξύ των οικογενειών Σκορδίληδων και των Βαλεριανών, όµως δεν αναφέρεται στην βε νετική απογραφή του 1637.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Περίπου τριάντα µέτρα Ν∆ του ναού της Αγίας Βαρβάρας είναι ο καθεδρικός ναός τηςΧώρας Σφακίων των Αγίων Παντελεήµονα και Νικολάου µαζί µε τρεις άλλους ναούςστην ίδια περιφραγµένη τοποθεσία. Ο ναός τωνΑγίων Παντελεήµονα και Νικολάου είναιένας δίκλιτος ναός και είναι ο καθεδρικός ναός της Χώρας Σφακίων. Ο πρώτος ναός, τουΑγίου Παντελεήµονα, πιθανώς ανεγέρθηκε τον 17ο ή 18ο αιώνα, ενώ το δεύτερο κλίτος,ο ναός τουΑγίου Νικολάου ανεγέρθηκε το 1817, όπως µας λέει µια επιγραφή πάνω απότην νότια πόρτα του ναού. Γύρω από τον ναό είναι ορισµένοι οικογενειακοί τάφοι, µε-ρικοί µε οξυκόρυφο αρκοσόλιο πάνω από τον τάφο, σε ρυθµό της εποχής της ενετοκρα-τίας. Έξω από τον νότιο τοίχο του ναού βρίσκεται ο τάφος του διακριθέντος στηνεπανάσταση του 1821 οπλαρχηγού και πρακτικού γιατρού Ιωσήφ χατζη-Γρηγοράκη.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, ανακαινίστηκε πριν από τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο και πιο πρόσφατα.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ακολουθώντας το καλντερίµι, σε βόρεια κατεύθυνση από την Αγία Παρασκευή, σε πε-ρίπου εκατό µέτρα, βρίσκουµε τον επόµενό µας ναό, της Παναγίας.Είναι ναός του 16ου ή 17ου αιώνα, ανακαινισµένος, για τον οποίο δεν έχουµε καµιάπληροφορία. 

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ναός του 15ου ή 16ου αιώνα.Ο νότιος τοίχος του ναού είναι κεκλιµένος για την αντιστήριξη του ναού λόγω τηςτοποθεσίας όπου είχε ανεγερθεί.

Πάνω από την είσοδο του ναού υπάρχει αρχιτεκτονικό µέλος από παλαιότερο ναό.

Στον εσωτερικό βόρειο τοίχο υπάρχει παλαιό αρκοσόλιο, πάνω από τάφο, πιθανώς του κτήτορα του ναού.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

 Μερικά µέτρα ΒΑτου ναού τωνΑγίων Παντελεήµονα και Νικόλαου βρίσκεται ο ερει-πωµένος ναός του Χριστού. Ο ναός είναι πιθανώς βενετικής εποχής αλλά δυστυχώς ερειπωµένος.

Nαός του 15ου αιώνα, που αναφέρεται στη βενετική απογραφή των ναών του 1637ως ιδιοκτησία της «αδελφότητος» Σαρακηνών. Ο ναός αναστηλώθηκε προσφάτως και τα θυρανοίξια έγιναν την Κυριακή 20 Μαΐου 2007.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Μερικά µέτρα κάτωαπό το ναό τηςΑγίας Παρασκευήςείναι τα ερείπια του ναού του Αγίου Νι-κολάου. Πιθανώςαυτός να ανεγέρ-θηκε µετά το ναότης Αγίας Παρα-σευής, κατά τα τέλητου 17ου αιώνα.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Παίρνοντας το δρόµο προς τηνΑνώπολη, πριν από τη στροφή στο φαράγγι του Ίλλιγκα,παίρνουµε το δρόµο στα δεξιά µας που ανεβαίνει προς το βουνό. Ανεβαίνοντας συνα ντούµε ό,τι έχει µείνει από το παλιό καλντερίµι που πήγαινε στηνΑνώπολη, προτού ανοιχτεί ο δρόµος πριν από πενήντα χρόνια περίπου. Σε απόσταση περίπου δυο χιλιοµέτρων από το χωριό, σε υψόµετρο περίπου 180 µέτρων, βρίσκουµε το ναό της Αγίας Τριάδος. Μπροστά στο ναό είναι πολλά µελίσσια και η θέα προς τη Χώρα Σφακίων είναι µαγική. Πιθανώς να είναι κτίσµα του 17ου αιώνα.∆ύο από τις χαλκογραφίες που έχουµε από τον17ο αιώνα δείχνουν ένα ναό ψηλά στο βουνό, πιθανώς σε αυτή την τοποθεσία. Επίσης στη βενετική απογραφή του1637 ο παπα-Γιωργίλας Σκορδίλης δήλωσε ένα ναό της Αγίας Τριάδος ως δική του ιδιοκτησία αλλά χωρίς λεπτοµέρειες της τοποθεσίας του ναού.

 Στον εσωτερικό βόρειο τοίχο του ναού υπάρχει µια τρύπα µέσα στο βράχο που σχετίζε-ται µε µια άλλη τοπική παράδοση. Αυτή λέγεται η τρύπα του∆ασκαλογιάννη και η πα-ράδοση λέει ότι συγκοινωνούσε µε τη σπηλιά του ∆ασκαλογιάννη, κάτω στη θάλασσα,όπου λειτουργούσε το νοµισµατοκοπείο της επανάστασης του 1770.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Πάνω στηναπότοµη πλαγιά του βουνού, υπάρχει ένα σπήλαιο µέσα στο οποίο υπήρχε ένας ναός της Αγίας Παρασκευής. Μπροστά στο σπήλαιο τοποθετούνται µελίσσια, και γι’ αυτό έχει κτιστεί εκεί ένας πέτρινος τοίχος, ξερολιθιά, για να προστατεύει τα µελίσσια από τον άνεµο. ∆υστυχώς δεν έχουμε  πληροφορίες γι’αυτό το ναό.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Ναός του 18ου ή 19ου αιώνα, δυστυχώς όµως και εδώ δεν έχουµε άλλεςπληροφορίες. Πάνω από την είσοδο του ναού παρατηρούµε ορισµένα αρχιτεκτονικά τµήµατα τα οποία πιθανώς να είναι από παλαιότερους ναούς.

Ο ναός είναι του 15ου ή 16ου αιώνα και αναφέρεται ως ναός του Αγίου Ιωάννη Προδρόµου στη βενετική απογραφή των εκκλησιών του 1637, ως ιδιοκτησία της οικογένειας των Σκορδίληδων.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Αυτός ο ναός είναι του 18ου ή 19ου αιώνα, δυστυχώς όµως δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες για αυτόν.

Πάνω στο δρόµο προς το Γεωργίτσι, βρίσκεται ο ναός του Τιµίου Σταυρού.Είναι ναός του 17ου αιώνα, ανακαινισµένος, δεξιά στο χωµατόδροµο προς το Γεωργίτσι. Αναφέρεται στη βενετική απογραφή του 1637 ως ιδιοκτησία της οικογένειας των Μαυροπάτερων.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης

Στα νότια του βενζινάδικου BP, ακολουθώντας το δρόµο προς το Φραγκοκάστελλο, και πίσω από το βενζινάδικο ακολουθούµε ένα µονοπάτι κατευθείαν προς το νοτιά. Στη βόρεια πλευρά ενός µεγάλου ανοίγµατος που µοιάζει µε πηγάδι, προς τηθάλασσα, υπάρχει ένα µικρό σπήλαιο όπου κάποτε υπήρχε ένας ναός της Αγίας Κυριακής. Σήµερα δεν φαίνονται ίχνη αυτού του ναού, αλλά ο Γάλλος καθηγητής, αρχαιολόγος και σπηλαιολόγος Paul Faure, ο οποίος µελέτησε τα σπήλαια της Κρήτης, µας λέει ότι βρήκε ίχνη Χριστιανικού ναού µέσα σε αυτό το σπήλαιο, όταν το επισκέφθηκε γύρω στα 1960 - 1970.

Με πληροφορίες από το βιβλίο "Αναζητώντας τις εκατό εκκλησιές της Χώρας Σφακίων", Γιώργος Κ.∆αλιδάκης