Πήλιο

Πρόκειται για συγκρότημα με 2 κτήρια και κοινή αυλή: Το παραδοσιακό υδροκίνητο ελαιοτριβείο «Χατζηγιάννη» και η παρακείμενη οικία «Χατζηγιάννη», όπου από το καλοκαίρι του 2012 λειτουργεί το Εκθετήριο Αγροτικής Οικονομίας Κατηχωρίου.

Περνώντας το κατώφλι του σπιτιού, μετά από μια σύντομη αναφορά στην ιστορία και την οικοτεχνία του Κατηχωρίου, η έκθεση είναι αφιερωμένη σε δύο ακόμη και σήμερα βασικά προϊόντα της τοπικής οικονομίας: του κρασιού και του τσίπουρου. Αλέτρια, γεωργικά εργαλεία, άμβυκες, νταμιτζάνες, αρκάδες, φιάλες & μετρητές γράδων συνθέτουν την εικόνα μιας μακραίωνης παράδοσης στην παραγωγή δυνατού κρασιού και γυαλιστερού τσίπουρου.

Το ελαιοτριβείο αποκαλύπτει στον επισκέπτη τα “μυστικά” της ελιάς και τον μυεί στην παραδοσιακή χρονοβόρα διαδικασία παραγωγής του λαδιού. Καθώς τα μηχανήματά του βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, ο χώρος είναι «ζωντανός» για τη δημιουργία δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων με θέματα γύρω από την ελιά και το λάδι.

Στεγάζεται στην «οικία Παπαθεολόγου», που κτίστηκε το β΄ μισό του 19ου αιώνα και βρίσκεται ακριβώς κάτω από την κεντρική πλατεία Σταγιατών.

Το κτήριο επισκευάστηκε με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως χώρος διάσωσης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού. Λειτουργεί από το καλοκαίρι του 2012.

Οι συλλογές του περιλαμβάνουν εργαλεία παρασκευής λουκάνικου, δωρεά της οικογένειας Στράκα, όπως επίσης παλιές φωτογραφίες του χωριού, έπιπλα και αντικείμενα του φωτογράφου Δημήτρη Λέτσιου, καθώς κι ενημερωτικό υλικό για σύγχρονες δράσεις των κατοίκων.

Το καλοκαίρι με πρωτοβουλία των κατοίκων διοργανώνονται στην αυλή πολιτιστικές δράσεις.

Η Πορταριά, η οποία βρίσκεται στο όρος Πήλιο, είναι ένα από τα ομορφότερα και πιο παραδοσιακά χωριά της Κεντρικής Ελλάδας. Το υπέροχο φυσικό τοπίο της, οι δροσερές πηγές, τα παραδοσιακά αρχοντικά και τα γραφικά καλντερίμια της, καθιστούν την Πορταριά μια από τις λίγες περιοχές, στην καρδιά της Ελλάδας, όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει γαλήνη και ηρεμία. 

Η Πορταριά προσφέρεται για διακοπές όλο το χρόνο. Μόλις 13 χλμ. από τοΒόλο και σε υψόμετρο 650μ. στο όρος Πήλιο, η Πορταριά αποτελεί αφετηρία για όσους θέλουν να εξερευνήσουν τις ορεινές ομορφιέςαυτής της περιοχής τηςΕλλάδας.
Το Πήλιο φημίζεται για τις υπέροχες παραλίες του και τις καταγάλανες θάλασσες, ιδανικές για τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες. Το χειμώνα επίσης, ο αγαπημένος προορισμός των επισκεπτών είναι τοχιονοδρομικό κέντρο στις Αγριόλευκες, που βρίσκεται λίγο έξω από την Πορταριά.

Ο φούρνος του Βελέντζα στην Άλλη Μεριά του Δήμου Πορταριάς κτίστηκε το 1897, σύμφωνα με τη χρονολογία που είναι χαραγμένη σε μια πλάκα της γρυπίδας μαζί με τα αρχικά Κ.Α.Β., ενδεχομένως του ιδιοκτήτη. Το κτίριο από το 1897 έως το τέλος της δεκαετίας του 1970 λειτουργούσε συγχρόνως ως φούρνος, μπακάλικο και κρασοπωλείο. Το 1910, σύμφωνα με επιγραφή, διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες από το μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ. Για το λόγο αυτό ήταν από τα πρώτα κτίρια που χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα μνημεία στην περιοχή της Θεσσαλίας, με τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης το 1965 (ΦΕΚ 714/β/29-10-65). Το 1987 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου και συντήρησης των τοιχογραφιών, κατά τις οποίες αποκαλύφθηκε και η αρχική επιγραφή του φούρνου με τίτλο "ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟΝ Η ΙΩΛΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΒΕΛΕΝΤΖΑ", κατά πάσα πιθανότητα επίσης έργο του Θεόφιλου. Σήμερα το κτίριο παραμένει κλειστό.

Πρόκειται για κτίριο ισόγειο, λιθόκτιστο, με ορθογωνική κάτοψη. Αποτελείται από μια ενιαία αίθουσα, στα δυτικά της οποίας υπάρχει η εγκατάσταση του φούρνου. Είναι διακοσμημένο με εννέα ενεπίγραφες τοιχογραφίες, μία στην πρόσοψη και οκτώ στο εσωτερικό του, οι οποίες διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Οι τοιχογραφίες πλαισιώνονται με μαύρο περίγραμμα και κατανέμονται συμμετρικά στο χώρο, ξεκινώντας από τη μέση περίπου του τοίχου προς τα επάνω. Εκτός από τις τοιχογραφίες δεν υπάρχει κανένα άλλο διακοσμητικό στοιχείο.

Η διάταξη των έργων στο φούρνο του Βελέντζα δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη σειρά, καθώς διάφορες ηρωικές μορφές από την ιστορία και την παράδοση παρατάσσονται η μια δίπλα στην άλλη. Στην τοιχογραφία της πρόσοψης υπάρχει η επιγραφή "Η ΕΛΛΑΣ αναγγενηθείσα και (?) ο Φεραίος" και στις υπόλοιπες οκτώ οι εξής επιγραφές: "Η Ηρωίς ΕΛένη κατά το 1821", "Ο Νέος Ηρακλής Παναής Κουταλιανός το 1884", "Ερωτόκριτος και Αρετούσα", "ο μέγας λήσταρχος της Ανατολής Μεμέτης εφές Τσακιτζής", "Η Αρετούσα θέτει τον στέ(?)νον της νίκης επί της κεφαλής του Ερωτοκρίτου", "Ο Σαμψών δια της ανδρείας του θανατώνει λέοντα", "ο Ήρως Μάρκος Βότσαρης το 1823", "ο Αθάνατος Κώστας Γαρέφης". Οι μορφές είναι χρακτηριστικές της τέχνης του Θεόφιλου, σχεδόν επίπεδες, μετωπικές ή κατά τρία τέταρτα, με καθαρά περιγράμματα, εκφραστικά μάτια και ζωηρά χρώματα.

Ο φούρνος του Βελέντζα πρέπει να είναι - αν όχι ο πρώτος - από τους πρώτους επαγγελματικούς χώρους στην περιοχή Πηλίου - Βόλου που φιλοτέχνησε ο Θεόφιλος με τις εικόνες του. Ο λαϊκός ζωγράφος είναι αυτός που επιχειρεί για πρώτη φορά στο Πήλιο τη διακόσμηση κάθε λογής επαγγελματικών χώρων. Στόλισε με τη ζωγραφική του τους τοίχους αυτού του μικρού μαγαζιού για ένα πιάτο φαγητό και λίγη φιλοξενία, όπως έκανε εξάλλου και σε πολλά άλλα μαγαζιά που σήμερα δε σώζονται. Ένας μικρός επαγγελματικός χώρος που "φιλοξενεί" τους ήρωες του Θεόφιλου, αποτελεί χαρακτηριστικό μνημείο όχι μόνο της ιδιαίτερης τέχνης και ιδιοσυγκρασίας του λαϊκού ζωγράφου, αλλά και μιας ολόκληρης εποχής.

http://odysseus.culture.gr/

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΗΛΙΟΥ