Your Position:
Unknown
Ανεβάστε φωτογραφίες από
Μέσα Ποτάμοι και μοιραστείτε τις μαζί μας!
Μέσα Ποτάμοι
Νομός: Λασιθίου
Διεύθυνση:
Oropedio Lassithiou 
Τηλέφωνο:
Προτείνετε
Η γνώμη σας
Αν θέλετε να μας πείτε την άποψη σας γι αυτήν την τοποθεσία, θα σας παρακαλούσαμε να γράψετε ένα σχόλιο.
Σχολιάστε:
Μέσα Ποτάμοι
Ποτάμοι Έξω & Μέσα
Το πιο ορεινό χωριό του Δήμου Αγίου Νικολάου σε υψόμετρο από 840 έως 880 μ. Όλοι οι οικισμοί είναι κτισμένοι μέσα στο πράσινο, στις ρεματιές και στις πλαγιές της Σελένας, του ιστορικού για τον τόπο μας βουνού που πιθανότατα οφείλει το όνομά του στη Σελήνη, τη δωρική Σελάνα. Εκατοντάδες πηγές μικρές και μεγάλες με δροσερό και πεντακάθαρο νερό ποτίζουν τους κάμπους, όπου καλλιεργούνται λαχανικά, μηλιές, καρυδιές και αμπέλια και είναι κατάφυτο με αιωνόβια πλατάνια , πρίνους, καστανιές και βελανιδιές.
Μέρη κοντινά με Μέσα Ποτάμοι
Ποτάμοι Έξω & Μέσα
Το πιο ορεινό χωριό του Δήμου Αγίου Νικολάου σε υψόμετρο από 840 έως 880 μ. Όλοι οι οικισμοί είναι κτισμένοι μέσα στο πράσινο, στις ρεματιές και στις πλαγιές της Σελένας, του ιστορικού για τον τόπο μας βουνού που πιθανότατα οφείλει το όνομά του στη Σελήνη, τη δωρική Σελάνα. Εκατοντάδες πηγές μικρές και μεγάλες με δροσερό και πεντακάθαρο νερό ποτίζουν τους κάμπους, όπου καλλιεργούνται λαχανικά, μηλιές, καρυδιές και αμπέλια και είναι κατάφυτο με αιωνόβια πλατάνια , πρίνους, καστανιές και βελανιδιές.
Λίγα χωριά έχουν να επιδείξουν τόση ομορφιά σε τόσο μικρό χώρο, όσο το Μαρμακέτω και το Φαρσάρω. Εκτός από τους ναούς των «Άη Γιάννηδων», δηλαδή των Αγίων Ιωάννη του Θεολόγου και του Χρυσόστομου, ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει διάφορες άλλες μικρές γωνιές του χωριού.
Αρχικά αξίζει να επισκεφτεί τον ανδριάντα του Καπετάν Καζάνη, του ήρωα του χωριού, στην κεντρική πλατεία του χωριού. Δίπλα στον Ανδριάντα έχει στηθεί μνημείο για τους Μαρμακεθιανούς που σκοτώθηκαν στο καθήκον για την πατρίδα στους διάφορους πολέμους της ιστορίας μας. Εκεί βρίσκεται και το Δημοτικό Σχολείο του χωριού, εξαιρετικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα και ακριβώς απέναντι η παλιά πετρόκτιστη βρύση.
Δίπλα στον Καπετάν Καζάνη υπάρχει κι ένα υπαίθριο μουσείο άντλησης νερού, όπου έχουν τοποθετηθεί διάφορα συστήματα άντλησης νερού από πηγάδι. Εδώ θα δείτε έναν από τους χιλιάδες ανεμόμυλους που χρησιμοποιούσαν οι Λασιθιώτες για την άντληση νερού. Άλλα συστήματα είναι με υδραντλία (τρούμπα), με το γεράνι, το μαγγανοπήγαδο (σακιές) και με σχοινί. Δυστυχώς, το μουσείο έχει εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια και τμήματα των συστημάτων άντλησης απουσιάζουν, ενώ κανείς δε φέρεται να ενδιαφέρεται για την αποκατάσταση του, παρόλο που αποτελούσε πόλο έλξης για τους περαστικούς.
Αξίζει να κάνετε μια βόλτα στην «Πάνω Γειτονιά» και στο Φαρσάρω, όπου θα δείτε τα παλιά πετρόχτιστα σπίτια του χωριού, τα περισσότερα ερειπωμένα ή χρησιμοποιούμενα ως αποθήκες. Ευτυχώς, αρκετοί χωριανοί έχουν αναπαλαιώσει μερικά από αυτά, διατηρώντας ένα μέρος της παράδοσης μας.
Από την πάνω γειτονιά συνεχίζουμε και περνάμε από το ναό του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου με τις μεγάλες αντηρίδες. Από εκεί μπορούμε να επισκεφτούμε το μικρό δασάκι του Κύλιντρου με τους θεόρατους πρίνους και να βρεθούμε στην πάνω μεριά του λόφου της Φακιδιάς, από όπου η θέα στον καταπράσινο κάμπο του Οροπεδίου είναι μοναδική. Από εκεί, αφού περάσουμε τα όμορφα πετρόκτιστα σπίτια του Φαρσάρου, μερικά ετοιμόρροπα και άλλα αναστηλωμένα, κατηφορίζουμε στο ναό του Άη Γιάννη του Θεολόγου και επιστρέφουμε στο Μαρμακέτω, αφού ξεδιψάσουμε από τη βρύση με τη πετρόκτιστη δεξαμενή, κάτω από τη σκιά δεκάδων πανύψηλων καρών (καρυδιών). Απέναντι από τη βρύση η αποθήκη του Χατζάκη με τον γερο-«καρνάβαλο», το μοναδικό μεγάλο φορτηγό Mercedes που κάποτε μεσουρανούσε στο Λασίθι.
Αφού περάσουμε την πλατεία με το καφενείο και το παλιό ταχυδρομείο, κατευθυνόμαστε (ειδικά το χειμώνα ή την άνοιξη) στον ποταμό που φιδίσιος διασχίζει τη δυτική πλευρά του χωριού. Όταν έχει νερό το θέαμα με τις μεγάλες κολύμπες και τα καταγάλανα νερά είναι μοναδικό.
Σύντομη ιστορία του χωριού
Ο Καπετάν ΚαζάνηςΗ κατοίκηση της περιοχής του Μαρμακέτω ξεκινάει από την Νεολιθική Εποχή (3500 π.Χ.), όπως μαρτυρούν τα ευρήματα στον λόφο Κάστελο. Εδώ υπάρχει το Σπήλαιο Κρόνιο ή Τραπέζας, όπου βρέθηκαν αντικείμενα λατρείας.
Ο οικισμός στη σημερινή του θέση αναφέρεται από την καταγραφή των Κρητικών χωριών από τον Καστροφύλακα το 1583 και από τον Basilicata το 1630 ως Mettocchio Marmachiotti με 6 σπίτια. Έτσι, φαίνεται πως οφείλει το όνομά του στο επώνυμο Μαρμακιώτης (Marmachiotti), κι όχι στους μαρμακέτες, δηλαδή τους τεχνίτες πέτρας που εξόρυσσαν πελέκια για τις πέτρες των σπιτιών.
Στην απογραφή του 1671, το Μαρμακέτω είχε 45 οικογένειες Χριστιανών. Το 1881, όπου και αναφέρεται ως Φαρσάρω & Μαρμακέτω είχε 141 κατοίκους, το 1900 όπου και αναφέρεται ως Μαρμακέτων είχε 164 κατοίκους, ενώ το 1920 είχε 118 κατοίκους. Το 1928 είχε 149 κατοίκους, το 1940 είχε 177, το 1951 είχε 161, το 1961 είχε 162, το 1971 είχε 153,το 1981 είχε 123, το 1991 είχε 198 και το 2001 είχε 55 κατοίκους.
Στο Μαρμακέτω γεννήθηκε το 1793 ο οπλαρχηγός του Λασιθίου Εμμανουήλ Ροβίθης (Καπετάν Καζάνης), ο οποίος πολέμησε εναντίον των Τούρκων και ηγήθηκε των Λασιθιωτών σε πολλές μάχες. Ο Καπετάν Καζάνης πέθανε πάμφτωχος εργάτης στη Νάξο το 1846, καθώς η Ελληνική κυβέρνηση διέκοψε τη σύνταξη του. Προς τιμήν του Καζάνη, έχει στηθεί ανδριάντας στην κεντρική πλατεία του χωριού, περιτριγυρισμένος από δάφνες, όπου κατατίθεται στεφάνι σε κάθε εθνική γιορτή.
Οι μάχες του Καπετάν Καζάνη δεν έμελε να είναι οι τελευταίες ηρωϊκές θυσίες για τους Μαρμακεθιανούς. Πράγματι λίγο έξω από το Μαρμακέτω έλαβε χώρα η Μάχη του Λασιθίου το Μάιο του 1867, όπου για δέκα μέρες οι Τούρκοι του Ομέρ Πασά κατέστρεφαν ότι έβρισκαν μπροστά τους, καθώς οι επαναστάτες προσπαθούσαν να οργανωθούν στο Λιμνάκαρο. Στις 19 Μαΐου οι Χριστιανοί κατέβηκαν από το Λιμνάκαρο και σε μάχη δίπλα στο Μαρμακέτω, του νίκησαν κατά κράτος.
Τέλος, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, το Μαρμακέτω απέδωσε βαρύ φόρο αίματος, καθώς πολλά από τα τέκνα του σκοτώθηκαν στη μάχη ή εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς. Δίπλα στη προτομή του Καζάνη, έχει στηθεί αναθηματική πλάκα με τα ονόματα των ηρώων του 20ου αιώνα που κατάγονταν από το Μαρμακέτω.
Λίγα χωριά έχουν να επιδείξουν τόση ομορφιά σε τόσο μικρό χώρο, όσο το Μαρμακέτω και το Φαρσάρω. Εκτός από τους ναούς των «Άη Γιάννηδων», δηλαδή των Αγίων Ιωάννη του Θεολόγου και του Χρυσόστομου, ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει διάφορες άλλες μικρές γωνιές του χωριού.
Αρχικά αξίζει να επισκεφτεί τον ανδριάντα του Καπετάν Καζάνη, του ήρωα του χωριού, στην κεντρική πλατεία του χωριού. Δίπλα στον Ανδριάντα έχει στηθεί μνημείο για τους Μαρμακεθιανούς που σκοτώθηκαν στο καθήκον για την πατρίδα στους διάφορους πολέμους της ιστορίας μας. Εκεί βρίσκεται και το Δημοτικό Σχολείο του χωριού, εξαιρετικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα και ακριβώς απέναντι η παλιά πετρόκτιστη βρύση.
Δίπλα στον Καπετάν Καζάνη υπάρχει κι ένα υπαίθριο μουσείο άντλησης νερού, όπου έχουν τοποθετηθεί διάφορα συστήματα άντλησης νερού από πηγάδι. Εδώ θα δείτε έναν από τους χιλιάδες ανεμόμυλους που χρησιμοποιούσαν οι Λασιθιώτες για την άντληση νερού. Άλλα συστήματα είναι με υδραντλία (τρούμπα), με το γεράνι, το μαγγανοπήγαδο (σακιές) και με σχοινί. Δυστυχώς, το μουσείο έχει εγκαταλειφθεί τα τελευταία χρόνια και τμήματα των συστημάτων άντλησης απουσιάζουν, ενώ κανείς δε φέρεται να ενδιαφέρεται για την αποκατάσταση του, παρόλο που αποτελούσε πόλο έλξης για τους περαστικούς.
Αξίζει να κάνετε μια βόλτα στην «Πάνω Γειτονιά» και στο Φαρσάρω, όπου θα δείτε τα παλιά πετρόχτιστα σπίτια του χωριού, τα περισσότερα ερειπωμένα ή χρησιμοποιούμενα ως αποθήκες. Ευτυχώς, αρκετοί χωριανοί έχουν αναπαλαιώσει μερικά από αυτά, διατηρώντας ένα μέρος της παράδοσης μας.
Από την πάνω γειτονιά συνεχίζουμε και περνάμε από το ναό του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου με τις μεγάλες αντηρίδες. Από εκεί μπορούμε να επισκεφτούμε το μικρό δασάκι του Κύλιντρου με τους θεόρατους πρίνους και να βρεθούμε στην πάνω μεριά του λόφου της Φακιδιάς, από όπου η θέα στον καταπράσινο κάμπο του Οροπεδίου είναι μοναδική. Από εκεί, αφού περάσουμε τα όμορφα πετρόκτιστα σπίτια του Φαρσάρου, μερικά ετοιμόρροπα και άλλα αναστηλωμένα, κατηφορίζουμε στο ναό του Άη Γιάννη του Θεολόγου και επιστρέφουμε στο Μαρμακέτω, αφού ξεδιψάσουμε από τη βρύση με τη πετρόκτιστη δεξαμενή, κάτω από τη σκιά δεκάδων πανύψηλων καρών (καρυδιών). Απέναντι από τη βρύση η αποθήκη του Χατζάκη με τον γερο-«καρνάβαλο», το μοναδικό μεγάλο φορτηγό Mercedes που κάποτε μεσουρανούσε στο Λασίθι.
Αφού περάσουμε την πλατεία με το καφενείο και το παλιό ταχυδρομείο, κατευθυνόμαστε (ειδικά το χειμώνα ή την άνοιξη) στον ποταμό που φιδίσιος διασχίζει τη δυτική πλευρά του χωριού. Όταν έχει νερό το θέαμα με τις μεγάλες κολύμπες και τα καταγάλανα νερά είναι μοναδικό.
Σύντομη ιστορία του χωριού
Ο Καπετάν ΚαζάνηςΗ κατοίκηση της περιοχής του Μαρμακέτω ξεκινάει από την Νεολιθική Εποχή (3500 π.Χ.), όπως μαρτυρούν τα ευρήματα στον λόφο Κάστελο. Εδώ υπάρχει το Σπήλαιο Κρόνιο ή Τραπέζας, όπου βρέθηκαν αντικείμενα λατρείας.
Ο οικισμός στη σημερινή του θέση αναφέρεται από την καταγραφή των Κρητικών χωριών από τον Καστροφύλακα το 1583 και από τον Basilicata το 1630 ως Mettocchio Marmachiotti με 6 σπίτια. Έτσι, φαίνεται πως οφείλει το όνομά του στο επώνυμο Μαρμακιώτης (Marmachiotti), κι όχι στους μαρμακέτες, δηλαδή τους τεχνίτες πέτρας που εξόρυσσαν πελέκια για τις πέτρες των σπιτιών.
Στην απογραφή του 1671, το Μαρμακέτω είχε 45 οικογένειες Χριστιανών. Το 1881, όπου και αναφέρεται ως Φαρσάρω & Μαρμακέτω είχε 141 κατοίκους, το 1900 όπου και αναφέρεται ως Μαρμακέτων είχε 164 κατοίκους, ενώ το 1920 είχε 118 κατοίκους. Το 1928 είχε 149 κατοίκους, το 1940 είχε 177, το 1951 είχε 161, το 1961 είχε 162, το 1971 είχε 153,το 1981 είχε 123, το 1991 είχε 198 και το 2001 είχε 55 κατοίκους.
Στο Μαρμακέτω γεννήθηκε το 1793 ο οπλαρχηγός του Λασιθίου Εμμανουήλ Ροβίθης (Καπετάν Καζάνης), ο οποίος πολέμησε εναντίον των Τούρκων και ηγήθηκε των Λασιθιωτών σε πολλές μάχες. Ο Καπετάν Καζάνης πέθανε πάμφτωχος εργάτης στη Νάξο το 1846, καθώς η Ελληνική κυβέρνηση διέκοψε τη σύνταξη του. Προς τιμήν του Καζάνη, έχει στηθεί ανδριάντας στην κεντρική πλατεία του χωριού, περιτριγυρισμένος από δάφνες, όπου κατατίθεται στεφάνι σε κάθε εθνική γιορτή.
Οι μάχες του Καπετάν Καζάνη δεν έμελε να είναι οι τελευταίες ηρωϊκές θυσίες για τους Μαρμακεθιανούς. Πράγματι λίγο έξω από το Μαρμακέτω έλαβε χώρα η Μάχη του Λασιθίου το Μάιο του 1867, όπου για δέκα μέρες οι Τούρκοι του Ομέρ Πασά κατέστρεφαν ότι έβρισκαν μπροστά τους, καθώς οι επαναστάτες προσπαθούσαν να οργανωθούν στο Λιμνάκαρο. Στις 19 Μαΐου οι Χριστιανοί κατέβηκαν από το Λιμνάκαρο και σε μάχη δίπλα στο Μαρμακέτω, του νίκησαν κατά κράτος.
Τέλος, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, το Μαρμακέτω απέδωσε βαρύ φόρο αίματος, καθώς πολλά από τα τέκνα του σκοτώθηκαν στη μάχη ή εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς. Δίπλα στη προτομή του Καζάνη, έχει στηθεί αναθηματική πλάκα με τα ονόματα των ηρώων του 20ου αιώνα που κατάγονταν από το Μαρμακέτω.
Ανατολικά του χωριού Τζερμιάδωνσε υψόμετρο 860 μ βρίσκεται το σπήλαιο της Τραπέζας ή Κρόνιο όπου σύμφωνα πάλι με τη μυθολογία γεννήθηκε ο Κρόνος ο πατέρας του Δία και υπήρξε σπουδαίος λατρευτικός χώρος με τη φήμη του να απλώνεται ακόμα και στις χώρες της ανατολής, έως ότου μεταφερθεί στο Δικταίο Άνδρο οπότε και παρήκμασε.
Αποτελείται από δύο αίθουσες με ανάπτυξη σε κόγχες, όπου και εντοπίζονται όστρακα και οστά. Το σπήλαιο ανασκάφηκε συστηματικά, το 1935, από τον Pendlebury, όπου και αποκαλύφθηκε η χρήση του κατά τη Νεολιθική, Πρώιμη Μινωική και Μέση Μινωική περίοδο.
Σύνδεση με
Facebook