Παναγία Κεραπολήτισα

Ο ναός της Αγίας Άννας βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Κάτω χωριού και είναι ελαφρώς βυθισμένος εξαιτίας της ανόδου στης στάθμης του δρόμου. Χαρακτηριστικός είναι ο βορειοανατολικός προσανατολισμός της κόγχης του ιερού.

Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος, με τυφλά αψιδώματα στους πλάγιους τοίχους και εξωτερικές διαστάσεις περίπου 4 x 11 μέτρα.

Έχει νότια είσοδο με οξυκόρυφο ανακουφιστικό τόξο και φεγγίτη στο τύμπανο, ενώ παλαιότερα είχε είσοδο στην ανατολική του πλευρά. Η αψίδα του ιερού φέρει πέντε μονόλοβα οξυκόρυφα παράθυρα γοτθικού ρυθμού που κοσμούνται με σύγχρονα υαλοστάσια. Το μνημείο έχει οικοδομηθεί με εγχώριους ασβεστόλιθους και αμμοκονίαμα.

 Κοσμείται με τοιχογραφίες της υστεροβυζαντινής περιόδου, οι οποίες το 2004 καθαρίστηκαν και συντηρήθηκαν από τη 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Στην κόγχη και το μέτωπο του ιερού βήματος απεικονίζονται Ιεράρχες, όπως για παράδειγμα ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων. Στο βόρειο τοίχο, στα τυφλά αψιδώματα, ανάμεσα και πάνω από αυτά απεικονίζονται διάφοροι άγιοι και αγίες, όπως ο Άγιος Γεώργιος σε μετωπική στάση, η Αγία Ευγενία και η Παναγία καθισμένη στα πόδια της ένθρονης Αγίας Άννας. Επίσης, διακρίνεται εν μέρει η «εις Άδου Κάθοδος», η Αποκαθήλωση και η αναστάσιμη παράσταση των Μυροφόρων στον κενό τάφο.

Ο ναός χρονολογείται στο 14ο - 15ο αιώνα.Η βορειοανατολική κατεύθυνση του θεωρείται ενδεικτικό στοιχείο της πιθανής οικοδόμησής του από Βενετούς, οι οποίοι δεν τηρούσαν την καθιερωμένη στις ορθόδοξες εκκλησίες θέση της κόγχης προς ανατολάς. Αυτήν την άποψη ενισχύουν και τα πέντε αγιοθύριδα του ιερού, αριθμός ασυνήθιστος στα ορθόδοξα μνημεία.

http://lasithitour.bpis.teicrete.gr/

Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων βρίσκεται μέσα στο Καστέλι Φουρνής. Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με οξυκόρυφη καμάρα, μακρόστενος με διαστάσεις περίπου 4μ.x10μ. , η είσοδος βρίσκεται δυτικά. Φέρει παλαιές εικόνες στο τέμπλο. Ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες, μεταξύ αλλών, απεικονίζονται σε αυτόν η Σταύρωση και η Αποκαθήλωση (Gerola-Λασσιθιωτάκης, 83, αριθμός 555).

Not far from Kastelli Fournis village in Mirabelo region and 17km from Neapolis Town, Lassithi prefecture, is the abandoned monastic complex of Keramos. 

The establishment of the monastery is placed before 1615 by members of the Katzaras family. The monastery and its monks are mentioned in documents of the Venetian rule. The monastery appears to have continued its operation during the years of the Ottoman domination. In 1881 according to the census of that year, three monks and four non-monks lived in it.

The once catholicon of the monastery is dedicated to the Transfiguration, and it is a single-nave barrel-vaulted church. The stone-carved doorframe of its entrance located on the southern wall is crowned by a pointed relieving arch of double curvature, in which there is a carved inscription with the date 1644 and the names of the founders Georgios Katzaras, priest and his children Xenophon, Ioannikios and Manuel. The carved altar-screen is also remarkable, with impressive depictions of Adam and Eve. Numerous ruined cells and other habitats of the monastery are preserved in the perimeter of the church.

Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται βορειανατολικά έξω από το χωριό Φουρνή, ανάμεσα σε καλντερίμια και δίπλα στο σύγχρονο δρόμο. Ορατά είναι τα χωριά Φουρνή, Καστέλι Φουρνής, καθώς και ο κάμπος της Φουρνής, η σκοπιά της Βενετοκρατίας Μοργέλλα, και τα μοναστήρια της Παναγίας Κουφής Πέτρας, της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής, της Παναγίας Κεραπολίτισσας, και του Σωτήρα στη Φουρνή. Ο ναός είναι μονόχωρος, καμαροσκέπαστος, μικρών διαστάσεων και έχει νότια είσοδο με απλό ημικυκλικό ανακουφιστικό τόξο. Στα ανατολικά υπάρχουν ελάχιστα ερείπια και δυτικά μία πετρόχτιστη σκεπαστή στέρνα. Η μονή αναφέρεται σε πηγές το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της τοποθετείται πριν το 1615, ενώ γραπτές αναφορές για τη μονή γίνονται ακόμα και στα έτη 1618 και 1642 (Χρονάκη 1997, 260). Κάτοικος της μονής ήταν ο ιερομόναχος Θεοδόσιος Καλιάτης, του οποίου η αδερφή μόναζε στο Σωτήρα της Φουρνής (Χρονάκη, 1997, 258 υπ. 3). 

Μονή της Αγίας Βαρβάρας
Εγκαταλελειμμένο και αυτό,βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα του μικρού κάμπου του Σύρμεσου, κοντά στον ομώνυμο οικισμό, σε υψόμετρο 453 μ.και με κλίση 12 μοιρών προς τα ανατολικά. Ο δεύτερος όροφος του συγκροτήματος έχει θέα σε όλο τον κάμπο του Σύρμεσου,το δρόμο προς τις Δωριές και τη μονή του Αγίου Αντωνίου, από την οποία απέχει μόλις πέντε λεπτά με τα πόδια. Αν και η περιοχή είναι πετρώδης, γύρω από τη μονή φυτρώνουν δέντρα και μεγάλοι θάμνοι, ενώ χαμηλότερα και βορειοανατολικά, προς τον κάμπο,συναντάς καλλιεργήσιμες εκτάσεις και ελαιώνες.

Ο ναός, της Αγίας Βαρβάρας που γιορτάζει στις 4 Δεκεμβρίου, είναι και αυτός μονόχωρος καμαροσκέπαστος και έχει πρόσφατα ανακαινιστεί. Έχει νότια είσοδο με απλό ημικυκλικό ανακουφιστικό τόξο, στο τύμπανο  του οποίου εικονίζεται η Αγία Βαρβάρα. Δυτικά του ναού σώζεται πετρόκτιστο επίμηκες διώροφο κτίριο με λίγα δωμάτια. Το καμαροσκεπές ισόγειο διατηρείται σε καλή κατάσταση· αντίθετα ο όροφος είναι ημιερειπωμένος. Το κτίσμα έχει ελάχιστα ανοίγματα, ενώ εξαιτίας της μορφής του ονομάζεται από τον Gerola "πύργος".
Βόρεια του ναού, σε χαμηλότερο επίπεδο, υπάρχουν κατάλοιπα τοίχων μικρού οικοδομήματος. Το μικρό μέγεθος του μοναστηριού με τον «πύργο»του θυμίζει πυργόσπιτο της μεταβυζαντινής περιόδου Η μονή αναφέρεται το 16ο και το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της από το μοναχό Νικόδημο Καλοχρυσό, ιδρυτή και της γειτονικής μονής του Αγίου Αντωνίου, τοποθετείται πριν το 1591.

Η Αγία Βαρβάρα βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Φουρνής, που απογράφεται ως Κάτω Φουρνή στα χρόνια της Βενετοκρατίας. Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος. Έχει νότια είσοδο και διαστάσεις περίπου 11μ.x5μ. με την αψίδα. Ο Gerola αναφέρει επιτάφια πλάκα στο ναό με στέμμα και επιγραφικά στοιχεία.