Άγιος Γεώργιος

Στην άκρη του κάμπου του Μεραμπέλου, στη «σκιά» της αρχαίας Δρήρου, βρίσκονται οι Λίμνες, ένα από τα αρχαιότερα κεφαλοχώρια της περιοχής με έντονα χαρακτηριστικά παραδοσιακής κοινότητας. Ιδιαίτερα παραγωγικό και πλούσιο, χάρη στον εύφορο κάμπο με τους πολλούς νερόμυλους που ποτίζουν τους κήπους. Οι δύο Βυζαντινές εκκλησίες (Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και Άγιος Γεώργιος) είναι διακοσμημένες με εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Σε ένα καλαίσθητο χώρο λειτουργεί το Κέντρο Μεσογειακής Γαστρονομίας και Πολιτισμού.

Η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων βρίσκεται μέσα στο Καστέλι Φουρνής. Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με οξυκόρυφη καμάρα, μακρόστενος με διαστάσεις περίπου 4μ.x10μ. , η είσοδος βρίσκεται δυτικά. Φέρει παλαιές εικόνες στο τέμπλο. Ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες, μεταξύ αλλών, απεικονίζονται σε αυτόν η Σταύρωση και η Αποκαθήλωση (Gerola-Λασσιθιωτάκης, 83, αριθμός 555).

Εγκαινια 22-08-1954

Το μοναστήρι της Παναγίας της Κεραπολίτισσας, Κυραπολίτισσας ή Καρδιώτισσας βρίσκεται έξωαπό το χωριό Καστέλι, στο βορειοδυτικό άκρο του επίπεδου κάμπου της Φουρνής, σε υψόμετρο 320μ. και πολύ κοντά στη μονή του Σωτήρος των καλογράδων. Σήμερα λειτουργεί μόνο το καθολικό της.Ο ναός είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.
Πρόκειται για μονόχωρο καμαροσκέπαστο και επίμηκες, σε σχέση με τις άλλες διαστάσεις του, κτίσμα, το οποίο στηρίζεται σε έξι αντηρίδες και φέρει μία νότια είσοδο με απλό ημικυκλικό ανακουφιστικό τόξο.Το μνημείο επισκευάστηκε το 19ο αιώνα. Νοτιοδυτικά του ναού σώζεται το κατώτατο τμήμα του βενετικού κτιρίου των κελιών,ενώ στα δυτικά διατηρούνται τα ερείπια των δύο αιθουσών του πρώτου επίσημου δημοτικού σχολείου,το οποίο λειτούργησε εκεί από το 1848 έως το 1939 και αναστηλώθηκε το 2005-2006 από τη 13 Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Τα κατάλοιπα της μονής και του σχολείου, καθώς και μία δεξαμενή περιβάλλονται από πέτροχτιστη περίφραξη.

Not far from Kastelli Fournis village in Mirabelo region and 17km from Neapolis Town, Lassithi prefecture, is the abandoned monastic complex of Keramos. 

The establishment of the monastery is placed before 1615 by members of the Katzaras family. The monastery and its monks are mentioned in documents of the Venetian rule. The monastery appears to have continued its operation during the years of the Ottoman domination. In 1881 according to the census of that year, three monks and four non-monks lived in it.

The once catholicon of the monastery is dedicated to the Transfiguration, and it is a single-nave barrel-vaulted church. The stone-carved doorframe of its entrance located on the southern wall is crowned by a pointed relieving arch of double curvature, in which there is a carved inscription with the date 1644 and the names of the founders Georgios Katzaras, priest and his children Xenophon, Ioannikios and Manuel. The carved altar-screen is also remarkable, with impressive depictions of Adam and Eve. Numerous ruined cells and other habitats of the monastery are preserved in the perimeter of the church.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΙΜΝΩΝ ΜΕΡΑΜΒΕΛ

Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής βρισκόταν βόρεια από το χωριό Λίμνες, κοντά σε σειρά ανεμόμυλων. Σήμερα σώζεται μόνο ο ναός. Από τον περίβολο του ναού ξεκινά καλντερίμι με νότια κατεύθυνση και σωζόμενο μήκος εκατό πενήντα μέτρων, το οποίο χάνεται κάτω από το σύγχρονο κεντρικό δρόμο. Ο ναός είναι μονόχωρος, καμαροσκέπαστος και ελαφρώς βυθισμένος στη γη. Έχει νότια είσοδο με ανακουφιστικό οξυκόρυφο τόξο διπλής καμπυλότητας. Υπέρθυρο που σε δεύτερη χρήση έχει τοποθετηθεί στο κατώφλι, φέρει επιγραφή ανακαίνισης της πύλης του ναού με χρονολογία 1612: ΕΙΣ ΑΧΙΒ (1612) ΜΑΙ ΙΑ ΑΝΕΚΕΝΙΣΘΙ Η ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ (Χρονάκη 1997. 263).
Γύρω από το ναό δεν σώζονται άλλα κατάλοιπα. Η μονή αναφέρεται το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της τοποθετείται πριν το 1612, χρονολογία που φέρει επιγραφή ανακαίνισης στο ναό (Χρονάκη 1997, 263). Γραπτή αναφορά για τη μονή και τους μοναχούς γίνεται σε συμβόλαιο του έτους 1628 (Χρονάκη 1997, 263) και στην απογραφή του 1635, όπου σημειώνεται ετήσια είσπραξη από τη μονή του Αγίου Γεωργίου του Πλατανιώτη στην ίδια περιοχή (Χρονάκη 1997, 263).

Χώρες – Τριβαξώνας
Τα τοπωνύμια Χώρες και Τριβαξώνας που ακούγονται και σήμερα στα δυτικά του κάμπου της Φουρνής, σε όμορες περιοχές, εμφανίζονται σε αρκετά έγγραφα της Βενετοκρατίας. Για παράδειγμα σε συμβόλαιο του 1639 γίνεται λόγος για κτήματα στα μετόχια Χώρες και Τριβαξώνα. Τα μετόχια αυτά μάλιστα διέσχιζε πιθανότατα η κεντρική οδός που οδηγούσε από τη Νεάπολη στη Σπιναλόγκα.
Το μετόχι Χώρες της Βενετοκρατίας, «ανάμεσα σε Φουρνή και Καρές», ταυτίζεται με την περιοχή στην οποία αναπτύσσεται ο αρχαιολογικός χώρος της Δρήρου και βόρεια από αυτόν, από το δίκορφο βουνό του Αγίου Αντωνίου μέχρι το ναό του Αγίου Γεωργίου. Η παλαιότερη γνωστή αναφορά στην τοποθεσία Χώρες εντοπίζεται σε συμβόλαιο του 1552, με το οποίο ο Ανδρέας Βαρβαρίγος που βρίσκεται στη Φουρνή παραχωρεί για εμφύτευση χωράφια που έχει εκεί. Ως μετόχι ή τοποθεσία αναφέρεται το 17ο αιώνα σε έγγραφα της μονής Αρετίου, η οποία έχει κτήματα στην περιοχή, ενώ το 1614 ο ορθόδοξος φεουδάρχης Μάρκος Παπαδόπουλος από τη Φουρνή παραχωρεί την κυριότητα εκτάσεων, που κατέχει στις Χώρες, για καλλιέργεια. 
Η λεκάνη βορειοανατολικά της αρχαίας Δρήρου, ανατολικά του ναού του Αγίου Γεωργίου και δυτικά από το Καστέλι Φουρνής, καλείται σήμερα Τριβαξώνας. Σε συμβόλαιο τον Ιούλιο του 1636, που ακυρώνει την παραχώρηση προς το Αρέτι ενός μέρους από το μετόχι Δρουβαξόνα, ο τόπος προσδιορίζεται ως παρτινέντζια του χωριού Πλατυπόδι. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους και με δεύτερο συμβόλαιο του 1637, το Αρέτι αγοράζει από το φεουδάρχη Τριβηζά που βρίσκεται «εν ταις κάραις ντεστρέτο φουρνής, εις τον τριβαξώνα» κτήματα σε αυτήν την περιοχή. Το μετόχι Τριβαξώνας της Βενετοκρατίας πιθανότατα ταυτίζεται με την περιοχή, που και σήμερα ονομάζεται έτσι και στην οποία φαίνεται πως με τα χρόνια απέκτησε μεγάλη περιουσία η μονή Αρετίου.
Στα χρόνια της Βενετοκρατίας ανάγονται ο ναός του Αγίου Αντωνίου στη Δρήρο στην κορυφή του ομώνυμου λόφου και ο Άγιος Γεώργιος στις Χώρες που πιθανότατα λειτουργούσε τότε ως μοναστήρι.