Νομός: Λασιθίου
Διεύθυνση: Φουρνή
Τηλέφωνο:
Τριβαξώνας
Χώρες – Τριβαξώνας
Τα τοπωνύμια Χώρες και Τριβαξώνας που ακούγονται και σήμερα στα δυτικά του κάμπου της Φουρνής, σε όμορες περιοχές, εμφανίζονται σε αρκετά έγγραφα της Βενετοκρατίας. Για παράδειγμα σε συμβόλαιο του 1639 γίνεται λόγος για κτήματα στα μετόχια Χώρες και Τριβαξώνα. Τα μετόχια αυτά μάλιστα διέσχιζε πιθανότατα η κεντρική οδός που οδηγούσε από τη Νεάπολη στη Σπιναλόγκα.
Το μετόχι Χώρες της Βενετοκρατίας, «ανάμεσα σε Φουρνή και Καρές», ταυτίζεται με την περιοχή στην οποία αναπτύσσεται ο αρχαιολογικός χώρος της Δρήρου και βόρεια από αυτόν, από το δίκορφο βουνό του Αγίου Αντωνίου μέχρι το ναό του Αγίου Γεωργίου. Η παλαιότερη γνωστή αναφορά στην τοποθεσία Χώρες εντοπίζεται σε συμβόλαιο του 1552, με το οποίο ο Ανδρέας Βαρβαρίγος που βρίσκεται στη Φουρνή παραχωρεί για εμφύτευση χωράφια που έχει εκεί. Ως μετόχι ή τοποθεσία αναφέρεται το 17ο αιώνα σε έγγραφα της μονής Αρετίου, η οποία έχει κτήματα στην περιοχή, ενώ το 1614 ο ορθόδοξος φεουδάρχης Μάρκος Παπαδόπουλος από τη Φουρνή παραχωρεί την κυριότητα εκτάσεων, που κατέχει στις Χώρες, για καλλιέργεια.
Η λεκάνη βορειοανατολικά της αρχαίας Δρήρου, ανατολικά του ναού του Αγίου Γεωργίου και δυτικά από το Καστέλι Φουρνής, καλείται σήμερα Τριβαξώνας. Σε συμβόλαιο τον Ιούλιο του 1636, που ακυρώνει την παραχώρηση προς το Αρέτι ενός μέρους από το μετόχι Δρουβαξόνα, ο τόπος προσδιορίζεται ως παρτινέντζια του χωριού Πλατυπόδι. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους και με δεύτερο συμβόλαιο του 1637, το Αρέτι αγοράζει από το φεουδάρχη Τριβηζά που βρίσκεται «εν ταις κάραις ντεστρέτο φουρνής, εις τον τριβαξώνα» κτήματα σε αυτήν την περιοχή. Το μετόχι Τριβαξώνας της Βενετοκρατίας πιθανότατα ταυτίζεται με την περιοχή, που και σήμερα ονομάζεται έτσι και στην οποία φαίνεται πως με τα χρόνια απέκτησε μεγάλη περιουσία η μονή Αρετίου.
Στα χρόνια της Βενετοκρατίας ανάγονται ο ναός του Αγίου Αντωνίου στη Δρήρο στην κορυφή του ομώνυμου λόφου και ο Άγιος Γεώργιος στις Χώρες που πιθανότατα λειτουργούσε τότε ως μοναστήρι.
Μέρη κοντινά με Τριβαξώνας
Στην άκρη του κάμπου του Μεραμπέλου, στη «σκιά» της αρχαίας Δρήρου, βρίσκονται οι Λίμνες, ένα από τα αρχαιότερα κεφαλοχώρια της περιοχής με έντονα χαρακτηριστικά παραδοσιακής κοινότητας. Ιδιαίτερα παραγωγικό και πλούσιο, χάρη στον εύφορο κάμπο με τους πολλούς νερόμυλους που ποτίζουν τους κήπους. Οι δύο Βυζαντινές εκκλησίες (Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και Άγιος Γεώργιος) είναι διακοσμημένες με εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Σε ένα καλαίσθητο χώρο λειτουργεί το Κέντρο Μεσογειακής Γαστρονομίας και Πολιτισμού.
Not far from Kastelli Fournis village in Mirabelo region and 17km from Neapolis Town, Lassithi prefecture, is the abandoned monastic complex of Keramos.
The establishment of the monastery is placed before 1615 by members of the Katzaras family. The monastery and its monks are mentioned in documents of the Venetian rule. The monastery appears to have continued its operation during the years of the Ottoman domination. In 1881 according to the census of that year, three monks and four non-monks lived in it.
The once catholicon of the monastery is dedicated to the Transfiguration, and it is a single-nave barrel-vaulted church. The stone-carved doorframe of its entrance located on the southern wall is crowned by a pointed relieving arch of double curvature, in which there is a carved inscription with the date 1644 and the names of the founders Georgios Katzaras, priest and his children Xenophon, Ioannikios and Manuel. The carved altar-screen is also remarkable, with impressive depictions of Adam and Eve. Numerous ruined cells and other habitats of the monastery are preserved in the perimeter of the church.
Χώρες, Μονή Αγίου Γεωργίου
Ο Άγιος Γεώργιος βρίσκεται σε υψόμετρο 350 μ., βόρεια από το λόφο του Αγίου Αντωνίου όπου υψώνεται ο ομώνυμος ναός της Βενετοκρατίας. Στη θέση αυτή, με τη θαμνώδη βλάστηση και τα ελαιόδενδρα, βόρεια της ελληνιστικής πόλης Δρήρου, τοποθετείται το μετόχι Χώρες της Βενετοκρατίας.
Ο ναός είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος. Η είσοδος ανοίγεται στη βόρεια όψη η οποία είναι στραμμένη προς τον κάμπο της Φουρνής και έχει απλό ημικυκλικό ανακουφιστικό τόξο, το οποίο περικλείεται σε ορθογώνιο πλαίσιο και στέφεται από εξέχον οριζόντιο γείσο. Το δίλοβο αγιοθύριδο της κόγχης του ιερού περιτρέχεται από ανάγλυφη, φυτική κυρίως, διακόσμηση.
Το σύνολο ερειπίων και δομών που εντοπίζονται νοτιοδυτικά του ναού, καθώς και η δεξαμενή συλλογής ομβρίων υδάτων στα βορειοανατολικά του ιερού, πιθανόν να ανήκουν στο μετόχι Χώρες ή το μοναστηριακό συγκρότημα του Αγίου Γεωργίου.
Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου που ταυτίζεται με το συγκεκριμένο μνημείο αναφέρεται σε έγγραφο του 1632, όταν χωράφια στις Χώρες και το μοναστήρι υποθηκεύονται στο Αρέτι για κάποιο χρέος.
Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής βρισκόταν βόρεια από το χωριό Λίμνες, κοντά σε σειρά ανεμόμυλων. Σήμερα σώζεται μόνο ο ναός. Από τον περίβολο του ναού ξεκινά καλντερίμι με νότια κατεύθυνση και σωζόμενο μήκος εκατό πενήντα μέτρων, το οποίο χάνεται κάτω από το σύγχρονο κεντρικό δρόμο. Ο ναός είναι μονόχωρος, καμαροσκέπαστος και ελαφρώς βυθισμένος στη γη. Έχει νότια είσοδο με ανακουφιστικό οξυκόρυφο τόξο διπλής καμπυλότητας. Υπέρθυρο που σε δεύτερη χρήση έχει τοποθετηθεί στο κατώφλι, φέρει επιγραφή ανακαίνισης της πύλης του ναού με χρονολογία 1612: ΕΙΣ ΑΧΙΒ (1612) ΜΑΙ ΙΑ ΑΝΕΚΕΝΙΣΘΙ Η ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ (Χρονάκη 1997. 263).
Γύρω από το ναό δεν σώζονται άλλα κατάλοιπα. Η μονή αναφέρεται το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της τοποθετείται πριν το 1612, χρονολογία που φέρει επιγραφή ανακαίνισης στο ναό (Χρονάκη 1997, 263). Γραπτή αναφορά για τη μονή και τους μοναχούς γίνεται σε συμβόλαιο του έτους 1628 (Χρονάκη 1997, 263) και στην απογραφή του 1635, όπου σημειώνεται ετήσια είσπραξη από τη μονή του Αγίου Γεωργίου του Πλατανιώτη στην ίδια περιοχή (Χρονάκη 1997, 263).