Μακρινίτσα

Ο φούρνος του Βελέντζα στην Άλλη Μεριά του Δήμου Πορταριάς κτίστηκε το 1897, σύμφωνα με τη χρονολογία που είναι χαραγμένη σε μια πλάκα της γρυπίδας μαζί με τα αρχικά Κ.Α.Β., ενδεχομένως του ιδιοκτήτη. Το κτίριο από το 1897 έως το τέλος της δεκαετίας του 1970 λειτουργούσε συγχρόνως ως φούρνος, μπακάλικο και κρασοπωλείο. Το 1910, σύμφωνα με επιγραφή, διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες από το μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ. Για το λόγο αυτό ήταν από τα πρώτα κτίρια που χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα μνημεία στην περιοχή της Θεσσαλίας, με τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης το 1965 (ΦΕΚ 714/β/29-10-65). Το 1987 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου και συντήρησης των τοιχογραφιών, κατά τις οποίες αποκαλύφθηκε και η αρχική επιγραφή του φούρνου με τίτλο "ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟΝ Η ΙΩΛΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΒΕΛΕΝΤΖΑ", κατά πάσα πιθανότητα επίσης έργο του Θεόφιλου. Σήμερα το κτίριο παραμένει κλειστό.

Πρόκειται για κτίριο ισόγειο, λιθόκτιστο, με ορθογωνική κάτοψη. Αποτελείται από μια ενιαία αίθουσα, στα δυτικά της οποίας υπάρχει η εγκατάσταση του φούρνου. Είναι διακοσμημένο με εννέα ενεπίγραφες τοιχογραφίες, μία στην πρόσοψη και οκτώ στο εσωτερικό του, οι οποίες διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Οι τοιχογραφίες πλαισιώνονται με μαύρο περίγραμμα και κατανέμονται συμμετρικά στο χώρο, ξεκινώντας από τη μέση περίπου του τοίχου προς τα επάνω. Εκτός από τις τοιχογραφίες δεν υπάρχει κανένα άλλο διακοσμητικό στοιχείο.

Η διάταξη των έργων στο φούρνο του Βελέντζα δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη σειρά, καθώς διάφορες ηρωικές μορφές από την ιστορία και την παράδοση παρατάσσονται η μια δίπλα στην άλλη. Στην τοιχογραφία της πρόσοψης υπάρχει η επιγραφή "Η ΕΛΛΑΣ αναγγενηθείσα και (?) ο Φεραίος" και στις υπόλοιπες οκτώ οι εξής επιγραφές: "Η Ηρωίς ΕΛένη κατά το 1821", "Ο Νέος Ηρακλής Παναής Κουταλιανός το 1884", "Ερωτόκριτος και Αρετούσα", "ο μέγας λήσταρχος της Ανατολής Μεμέτης εφές Τσακιτζής", "Η Αρετούσα θέτει τον στέ(?)νον της νίκης επί της κεφαλής του Ερωτοκρίτου", "Ο Σαμψών δια της ανδρείας του θανατώνει λέοντα", "ο Ήρως Μάρκος Βότσαρης το 1823", "ο Αθάνατος Κώστας Γαρέφης". Οι μορφές είναι χρακτηριστικές της τέχνης του Θεόφιλου, σχεδόν επίπεδες, μετωπικές ή κατά τρία τέταρτα, με καθαρά περιγράμματα, εκφραστικά μάτια και ζωηρά χρώματα.

Ο φούρνος του Βελέντζα πρέπει να είναι - αν όχι ο πρώτος - από τους πρώτους επαγγελματικούς χώρους στην περιοχή Πηλίου - Βόλου που φιλοτέχνησε ο Θεόφιλος με τις εικόνες του. Ο λαϊκός ζωγράφος είναι αυτός που επιχειρεί για πρώτη φορά στο Πήλιο τη διακόσμηση κάθε λογής επαγγελματικών χώρων. Στόλισε με τη ζωγραφική του τους τοίχους αυτού του μικρού μαγαζιού για ένα πιάτο φαγητό και λίγη φιλοξενία, όπως έκανε εξάλλου και σε πολλά άλλα μαγαζιά που σήμερα δε σώζονται. Ένας μικρός επαγγελματικός χώρος που "φιλοξενεί" τους ήρωες του Θεόφιλου, αποτελεί χαρακτηριστικό μνημείο όχι μόνο της ιδιαίτερης τέχνης και ιδιοσυγκρασίας του λαϊκού ζωγράφου, αλλά και μιας ολόκληρης εποχής.

http://odysseus.culture.gr/

Το μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ιστορίας του Πηλίου στεγάζεται στο αρχοντικό Τοπάλη, που χτίστηκε το 1844 και βρίσκεται στον κεντρικό τομέα της Μακρινίτσας λίγο κάτω από την πλατεία. Πρόκειται για ένα τριώροφο αρχοντικό, αντιπροσωπευτικό δείγμα της κλασικής πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής.Ως μουσείο λειτουργεί από το 1994 και σήμερα η λαογραφική συλλογή του περιλαμβάνει ένα πλήθος εκθεμάτων που ξεπερνούν τα 1500. Μεταξύ τους μια σειρά τοιχογραφιών λαϊκής ζωγραφικής από αρχοντικά του Πηλίου του 18 και 19ου αιώνα, πλούσια συλλογή φωτογραφιών, ξύλινα και κεραμικά σκεύη οικιακής χρήσης, παραδοσιακές φορεσιές του τόπου, κιλίμια και υφαντά, χαλκογραφίες, μικροαντικείμενα λαϊκής τέχνης και σημαντικά ιστορικά κειμήλια, όπως το λάβαρο της Επανάστασης του 1878.

Στεγάζεται στο διώροφο Αρχοντικό Ζούλια, το οποίο χτίστηκε το 1864, και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα των «αιγυπτιώτικων» αρχοντικών του Πηλίου. Οι συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν αρχειακό υλικό του Δήμου Ορμινίου (μετέπειτα Κοινότητας Πορταριάς), σπάνια βιβλία και άλλα τεκμήρια της εκπαιδευτικής ιστορίας του τόπου, ό,τι διασώθηκε από το πολυτελές ξενοδοχείο των αρχών του 20ου αιώνα «Μέγα Θεοξένια», φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα αντικείμενα για την παρουσία των Πορταριτών στην Αίγυπτο στις αρχές του 20ου αιώνα.

Επίσης παρουσιάζεται η ιδιωτική και κοινωνική ζωή των Πορταριτών όπως διαφαίνεται μέσα από φωτογραφίες, ενδύματα, οικιακά σκεύη, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, καθώς και χειροποίητα κεντήματα (κυρίως δαντέλες), περίτεχνα έργα γυναικών του χωριού.