Τοξωτό γεφύρι

Ορεινό και απόκρημνο, στις δυτικές βουνοπλαγιές της Δίκτης, σε υψόμετρο 550μ, και 2 χλ. από το χωριό Μάλλες είναι χτισμένο το χωριό Χριστός.
Κατά την παράδοση οι πρώτοι του οικιστές έβλεπαν στο σημείο του χωριού κάθε νύχτα ένα φως, πήγαν εκεί, ανακάλυψαν μια εικόνα του Χριστού κρυμένη στους θάμνους, κατοίκησαν εκεί και ονόμασαν το χωριό Χριστός.
Σε κάθε επισκέπτη του το χωριό, προκαλεί συναισθήματα θαυμασμού για το πώς ο άνθρωπος, με όπλο την πίστη του στο Θεό, μπορεί να κατοικεί, να προκόβει, να ριζώνει, σε τόπο που σχεδόν μετεωρίζεται.
Όμορφο, καταπράσινο με πολλά τρεχούμενα νερά, παραδοσιακό αναλλοίωτο στο χρόνο, με στενά επικλινή σοκάκια με καλντερίμι, χωριό που οι περισσότεροι κάτοικοι “ μετανάστευσαν” στον Ξηρόκαμπο της Ιεράπετρας ασχολούμενοι με τα πρώιμα κηπευτικά.
Ο σημερινός οικισμός του Χριστού είναι παλιός πιθανά του 11ου αιώνα. Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος νότια του χωριού του 18ου αιώνα θεμελιώθηκε σε παλιότερο βυζαντινό ναΐσκο. Επίσης τεκμήρια αρχαίας κατοίκισης της αρχαίας Μάλλας υπάρχουν πάνω από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Επιγραφές από την αρχαία Μάλλα, κτίσματα, ψηφιδωτά, αρχαίοι τάφοι, κτερίσματα και αναθήματα, νομίσματα που παριστάνουν το Δία, τον Λαβύρινθο, τον αετό και τη λέξη ΜΑΛ.
Ιερό κορυφής, ναός κάποιας θεάς ή θεού, ακρόπολη ή οχυρό της αρχαίας Μάλλας, ο χώρος πάνω από την Αγία Παρασκευή του Χριστού. Ένας από τους ομορφότερους τόπους της Κρήτης. Τα γραφικό εκκλησάκι, οι πηγές με τα γάργαρα παγωμένα νερά, η πλατεία με την Ταβέρνα, τα θεόρατα, πλατάνια, συνθέτουν ένα επίγειο παράδεισο.
Η περιήγηση στα τοπία του Χριστού κόβει την ανάσα. Οι γκρεμοί, τα φαράγγια, η σκίστρα, οι πελώριοι βράχοι, τα καρστικά τοπία αποτυπώνουν τις βίαιες μεταμορφώσεις του γεωλογικού σχηματισμού του Κρητικού τοπίου.
Στο Τοπικό Διαμέρισμα Χριστού ανήκει και το οροπέδιο του Σελάκανου.
Μια κοιλάδα παραμυθένιας ομορφιάς με το μεγαλύτερο συνεχόμενο πευκόδασος της Κρήτης. Με την εκκλησία του Αγίου Ευσταθίου και την Παναγία την Σελακανιώτισσα. Το καφενείο της Στέλλας και την ιδιόκτητη αίθουσα εκδηλώσεων του πολιτιστικού συλλόγου του Σελάκανου. Με τις πολυτελείς πετρόχτιστες επαύλεις των Χριστιωτών που επενδύουν εκεί και παραθερίζουν όλο το καλοκαίρι. Περίφημο είναι και το φαράγγι του Σελάκανου και οι διαδρομές προς τις κορυφές Αφέντης, Σπαθί και Λάζαρος της Δίκτης. Περίφημα και τα Σελακανιώτικα φασολάκια που σερβίρονται με αγριοκάτσικο. Ο οικισμός του Χριστού, η γύρω περιοχή, το οροπέδιο του Σελάκανου παρουσιάζουν εξαιρετικό περιηγητικό ενδιαφέρον για όποιον θέλει να ξεφύγει από την αστική καθημερινότητα. Εξαιρετικής ομορφιάς επίσης είναι το παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι που συνδέει το Σελάκανο με το Μεταξοχώρι.
Οι φυσικές ομορφιές, οι οπτικές αντιθέσεις, του Κρητικού ορεινού τοπίου αποθεώνονται στον Χριστό Ιεραπέτρας

Είναι από τα μεγαλύτερα χωριά της Κρήτης, βόρεια της κοιλάδας του ποταμού Σαραντάπηχου. Απέχει 28 χλμ. από την Ιεράπετρα και 40 χλμ. από τον Άγιο Νικόλαο. Σε καταπράσινη πλαγιά, με απέραντους ελαιώνες, με απεριόριστη θέα στην κοιλάδα του Μύρτους, το Λυβικό Πέλαγος και τις γύρω βουνοκορφές που το περιβάλλουν.
Το χωριό πήρε την ονομασία του από την αρχαία Μάλλα που πιθανολογείται ότι ήταν χτισμένη στον ίδιο ή στον γύρω χώρο. Η αρχαία Μάλλα πόλη κράτος με στρατό και δικά της νομίσματα, που παρίσταναν τον Δία, τον Λαβύρινθο, τον Αετό και τη λέξη ΜΑΛ. Αναφέρεται στις 100 πόλεις της Κρήτης και στο “Κοινό των Κρητών”. Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα βρίσκονται στο Μουσείο Ηρακλείου, σε μουσεία του εξωτερικού και σε ιδιωτικές συλλογές. Οι επιγραφές από την Αρχαία Μάλλα περιέχουν συνθήκες μεταξύ “Μαλλαίων και Λυττίων” . “ Μη εφέστω συλών μήτε τον Λυττίων,, εν τα των Μαλλαίων μήτε των Μαλλαίων εν τα των Λυττίων”. Η Λύττος, αρχαία πόλη στο οροπέδιο του Λασιθίου ερχόταν συχνά σε προστριβές με την “Μάλλα” ίσως για την κατοχή και νομή των ορεινών τους συνόρων.
Επιγραφή που βρέθηκε το 1848 περιέχει κείμενο συνθήκης με την πόλη “Τέων” της Ιωνίας. Η πόλη “Μαλλός” της Μικράς Ασίας εικάζεται ότι ήταν αποικία των Μαλλαίων. Η πόλις Μάλλα αναφέρεται και στη συνθήκη συμμαχίας 30 Κρητικών πόλεων με τον βασιλέα Ευμένη Β΄ της Περγάμου.
Η σπουδαιότερη θεότητα που ελάτρευαν οι Μαλλαίοι ήταν ο Ζευς ο Μοννίτιος και ελατρέυετο και στις γειτονικές πόλεις. Μια από τις μεγαλύτερες γιορτές τους ήταν τα Υπέρβοια ή Υπερβώϊα.
Στοιχεία κατοίκησης έχουν βρεθεί της Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής εποχής.
Επί Ενετοκρατίας, η Μάλλα έδρα φεουδάρχη με 2 πύργους, ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Καστελανίας της Ιεράπετρας. Το 1583 είχε 1483 κατοίκους 5 ενορίες και 7 παπάδες. Στις επόμενες απογραφές το 1881 είχε 754 χριστιανούς και 15 μουσουλμάνους. Το 1951 είχε 1253 κατοίκους και το 2001 499.
Τις Μάλλες επισκέφτηκαν πολλοί περιηγητές και κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους με κυριότερο τον Ιταλό GEROLA.
Η περιφέρεια των Μαλλών περιλαμβάνει και το εγκαταλειμμένο χωριό Άγιος Γεώργιος Λούτρα, την Ιερά Μονή Εξακουστής, την παλιά Μονή του Αρμού που ήταν θερινή έδρα του επισκόπου “Ιεράς” και όπως αναφέρεται έχουν θαφτεί εκεί 7 Δεσποτάδες. Οι Μάλλες με τα υπέροχα φυσικά τους τοπία προσφέρουν αξέχαστες φυσιολατρικές διαδρομές προς το οροπέδιο του Καθαρού, προς την πηγή Ρετικού και την Παναγία τη Μεσσοχωρίτισσα (Παλαιολόγειος ναός), τον Άγιο Νικόλαο, τον δίκλυτο ναό του Άγιου Χαραλάμπους και Αφέντη Χριστού με το ωραιότερο τέμπλο, έργο των Νιταδώρων ξυλογλυπτών του Λασιθίου.
Κεφαλοχώρι σήμερα οι Μάλλες με πλούσια Ιστορία, Λαογραφία, πολιτισμό, αγώνες στις διάφορες ιστορικές περιόδους. Τις Μάλλες επισκεπτόταν συχνά ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος. Την κατοχή εκτελέστηκαν 18 άτομα. Ανέδειξε πολλούς και σημαντικούς Αγωνιστές. Κοινότητα, Πρώην Δήμος, τώρα τοπικό Διαμέρισμα του Δήμου Ιεράπετρας. Πλούσιο σε ελαιοπαραγωγή, έχει πολιτιστικό κέντρο, Ταχυδρομείο και Ιατρείο, Γήπεδο και ποδοσφαιρική ομάδα, πολιτιστικούς συλλόγους, Αγροτικό συνεταιρισμό και πολλά παραδοσιακά καφενεία.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΛΩΝ

Μικρό χωριό με ελάχιστους κατοίκους, 4 ΚΜ δυτικά του χωριού Χριστός σε υψόμετρο 600Μ.
Οι Μεταξοχωρίτες μετανάστευσαν στα πεδινά της Ιεράπετρας, στο Στόμιο, στις Αμμουδαρές, στον Ξηρόκαμπο και ασχολούνται με τα θερμοκήπια. Το χωριό μετονομάστηκε το 1955 από Παρσάς σε Μεταξοχώρι προς τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχη Μελετίου Μεταξάκη που γεννήθηκε εδώ.
Ο οικισμός του Μεταξοχωρίου είναι του 17ου αιώνα όπως προκύπτει από την χρονολόγηση των παλαιών εκκλησιών. Παλιότερα ο Παρσάς όπως λεγόταν ήταν χτισμένος 2 km και πιο κάτω στη θέση Μυρταρας. Μέχρι το 1929 ανήκε στο Δήμο Μουρνιών στην επαρχία Βιάννου. Έκτοτε απετέλεσε αυτόνομη κοινότητα, την δεκαετία του 90 ανήκε στο Δήμο Νέας Μάλλας και σήμερα είναι τοπικό Διαμέρισμα του Δήμου Ιεράπετρας. Το 1630 είχε 138 κατοίκους, το 1940 είχε 281, και το 2001 απογράφονται 55 κάτοικοι. Οι μονίμως διαμένοντες στο χωριό όμως δεν ξεπερνούν τους 7.
Το Μεταξοχώρι έχει καλές υποδομές, ασφαλτοστρωτο δρόμο, ανακαινισμένο σχολείο, ηρώο πεσόντων, ωραίες παλιές και νέες εκκλησίες, την προτομή του Πατριάρχη Μελετίου Μεταξάκη. Συνδέεται οδικός με χωματόδρομο με τα Συμιανά χωριά Ρίζα – Μουρνιές.
Η νεότερη ιστορία του Μεταξοχωρίου είναι πλούσια σε πρόσωπα και γεγονότα από την εποχή της Τουρκοκρατίας και της Γερμανικής κατοχής. Κυρίαρχη μορφή ήταν ο Καπετάν Διακομανώλης που πολέμησε τους Τούρκους και την κατοχή ο Γιώργος Μεταξάκης (Δικηγόρος) που ήταν στην Νομαρχία και μιλούσε 7 γλώσσες. Το 1943 7 Παρσώτες πιάστηκαν και εκτελέστηκαν στην Σφακούρα της Ρίζας.
Το Μεταξοχώρι ή Παρσάς με τα ερειπωμένα σπίτια Κρητικού ρυθμού, την εκκλησία του Κοιμητηρίου μισογκρεμισμένη, τα υπέροχα φυσικά τοπία, τη θέα των βουνοκορφών έχει ωραίο υγιεινό κλίμα και απίστευτη ησυχία που διαταράσσεται μόνο από τις φωνές των ζώων και των πουλιών. Απίθανες ορειβατικές, φυσιολατρικές διαδρομές. Το σπήλαιο στο “Κλεισίδι” οπου υπάρχουν παλαιά ευρήματα, σκεύη και σκελετοί ανθρώπων που κατέφευγαν εκεί την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Βόρεια του Μεταξοχωρίου σε μεγάλο υψόμετρο είναι και το σπήλαιο της “Νεραϊδόγουλας” το οποίο παρουσιάζει ένα ανεξήγητο φαινόμενο. Μερικές φορές τον Αύγουστο εκβάλουν από τα έγκατα του σπηλαίου απίστευτες ποσότητες νερού που πλημμυρίζουν τον “Ψωριάρη ποταμό” και προκαλούν καταστροφές. Γι αυτό ίσως ονομάστηκε “Νεραϊδόγουλα” δηλαδή πηγή της Νεραϊδας.
Στο Μεταξοχώρι όμως κυριαρχεί η μορφή του οικουμενικού Πατριάρχη Μελετίου Μεταξάκη, 1871-1935. Η προσφορά του στις θέσεις που υπηρέτησε ήταν τεράστια και η προτομή του κοσμεί την κεντρική πλατεία της Ιεράπετρας.
Το Μεταξοχώρι σήμερα περιμένει να ξανακατοικηθεί, να ζωντανέψει αφού έχει καταπληκτικό κλίμα και αέρα μυρωμένο από τις κατάφυτες βουνοπλαγιές της Δίκτης. Οι λιγοστοί κάτοικοι που απολαμβάνουν την ηρεμία περιμένουν τους απόδημους, τους ορειβάτες, τους φυσιολάτρες να θαυμάσουν το χωριό του Πατριάρχη Μελετίου Μεταξάκη.