Κάτω Λούμας

Σέλλες: Το όνομα υπάρχει και σε άλλα μέρη της Κρήτης και σημαίνει κύρτωμα του εδάφους αλλά σε υψηλό σημείο δηλαδή μια ορεινή δίοδος, ίσως από το μεσαιωνικό σελλίον, υποκοριστικό της λέξης σέλλα. Απογράφεται σαν Σέλλαις το 1881 με πληθυσμό 252 κατοίκους και ανήκε στο Δήμο Φουρνής και αργότερα στην κοινότητα του Λούμα

Με μεγάλη αγάπη στην παράδοση του τόπου τους, ο Νίκος και η Ελένη Δρακωνάκη συγκέντρωσαν και εκθέτουν, με εξαιρετικό τρόπο, στο παλιό ελαιοτριβείο της οικογένειας, μοναδικά αντικείμενα περασμένων εποχών.

Οι πετρόκτιστοι ανεμόμυλοι και η εξαιρετική θέα προς το Κρητικό Πέλαγος από κάθε σημείο της περιοχής κάνουν αναγκαία την επίσκεψη στο χωριό. Φως και αέρας έχουν σμιλέψει την πέτρα, το χώμα και τα δέντρα της περιοχής.

Το όνομα ίσως προέρχεται από τη λέξη λούμα που σημαίνει λούσιμο ή λουτρό (κατά τη Βυζαντινή περίοδο) Κατ’ άλλη εκδοχή προέρχεται από τη λέξη λούμακας (σημαίνει το ζωηρό νέο βλαστό του δένδρου) και αναφέρεται στους λούμακες τους υψηλούς και εύρωστους άνδρες που έβγαζε το χωριό. Για πρώτη φορά απογράφεται το 1834 (σαν Luma) με 15 χριστιανές οικογένειες. Το 1929 είναι έδρα αγροτικού Δήμου με 305 κατοίκους. Στην τελευταία απογραφή την Κοινότητα αποτελούσαν οι οικισμοί Κάτω Λούμας, Πάνω Λούμας, Κάτω Σέλες και Σέλες. Στο χωριό σώζεται το καθολικό της μικρής Μονής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου (ανήκε στο Αρέτι με επιγραφή του 1604 και το όνομα του κτήτορα μοναχού Νικόδημου Χασάννι) καθώς και ο παλιός ναός του Αγίου Ιωάννη του Ξενικού (ανήκε στη Μονή Καρδαμούτσας)