Ανεβάστε φωτογραφίες από
Γιους Κάμπος και μοιραστείτε τις μαζί μας!
Νομός: Ρεθύμνου
Διεύθυνση:
Τηλέφωνο:
Γιους Κάμπος
Βρίσκεται στο βορειοδυτικό μέρος του Όρους Κέντρος μεταξύ των χωριών Σπηλίου, Κισσού και Γερακάρι, με καλές οδικές προσβάσεις και από τα τρία χωριά. Έχει υψόμετρο περίπου 750 μέτρα.
Θεωρείται παράδεισος για τους βοτανολόγους, το επισκέπτονται από πολλές χώρες για να μελετήσουν την πλούσια χλωρίδα του, και ιδιαίτερα τα πολλά είδη ορχιδέας που ευδοκιμούν. Επίσης, φύεται ένα από τα ελάχιστα είδη αυτοφυούς τουλίπας στην Κρήτη, και συγκεκριμένα η εντυπωσιακή κόκκινη τουλίπα Tulipa Doerfleri.Στης Γιους τον Κάμπο επίσης θα συναντήσετε μια σπάνια τουλίπα. Τ’όνομά της είναι Crocus oreocreticus και τα βιολετιά της άνθη θα σας χαρίσουν μοναδικό θέαμα και άρωμα.
Το οροπέδιο είναι ένα από τα πιο παραγωγικά μέρη του νησιού μας. Ακόμα και σήμερα καλλιεργούνται ποικίλα δημητριακά. Ξακουστό, όμως, είναι στην Κρήτη για την παραγωγή άνυδρων κηπευτικών όψιμης περιόδου. Στο οροπέδιο υπάρχει μία καταπληκτική τοποθεσία. Είναι η πηγή του Αγίου Ιωάννη με το κρυσταλλένιο νερό, τα τεράστια πλατάνια και το γραφικό εκκλησάκι. Η θέα προς το οροπέδιο είναι μοναδική.
Μέρη κοντινά με Γιους Κάμπος
Ιδρύθηκε γύρω στον 9ο – 10ο αιώνα και πήρε το όνομά του από τους πολλούς πετροκισσούς που υπάρχουν στην περιοχή. Ο Κισσός αναφέρεται στην επαρχία Αγίου Βασιλείου Νομού Ρεθύμνου, το 1577 από τον Fr. Barozzi Chisso, από τον Καστροφύλακα με 222 κατοίκους το 1583 και με 178 οφειλόμενες αγγαρείες, από τον Βασιλακάτα το 1630. Στην τούρκικη απογραφή του 1659 αναφέρεται Kiso με 33 σπίτια. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 αναφέρεται Kissos με 15 χριστιανικές και 15 τούρκικες οικογένειες. Το 1881 ανήκει στο Δήμο Αγίου Πνεύματος με 181 Χριστιανούς και 27 Τούρκους κατοίκους. Το 1900 είναι στον ίδιο Δήμο με 214 κατοίκους. Το 1928 είναι στην κοινότητα Αρδάκτου με 247 κατοίκους. Το 1935 ιδρύεται ομώνυμη κοινότητα που περιλαμβάνει και τον Κάμπο Κισσού. Το 1940 έχει 254 κατοίκους, το 1951 έχει 239, το 1961 έχει 237, το 1971 214, το 1981 177, το 1991 179 και το 2001 (τελευταία απογραφή) έχει 180 κατοίκους. Ο Κισσός παρουσιάζει πάμπολλες φυσικές ομορφιές, ενώ στο χωριό διατηρούνται σε καλή κατάσταση Βυζαντινές εκκλησίες με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες: Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Ακόμα, κοντά στο χωριό βρίσκεται και η ιστορική μονή του Αγίου Πνεύματος.
Στο οροπέδιο υπάρχει μία καταπληκτική τοποθεσία. Είναι η πηγή του Αγίου Ιωάννη με το κρυσταλλένιο νερό, τα τεράστια πλατάνια και το γραφικό εκκλησάκι. Η θέα προς το οροπέδιο είναι μοναδική.
The area is ideal for the mountain lovers, as above the Kissano Gorge dominates the imposing mountain "Kentros" with an altitude of 1,777 m. Its special characteristics give it liveliness and aesthetic beauty. The abundant water, the many springs ("the mountain with 100 springs" as referred by Homer), the luxuriant vegetation, the canyons, the gorges, the constant change of scenery, put it on the map as a unique and most interesting mountain, ideal for mountaineering and exploration.
A visit to the pine forest located on the slope next to the Kambos Kissou village is an experience full of excitement and if you follow the road that goes through the marvelous Kissano gorge next to the forest , you will arrive at the highlands "Tis Gius o Kampos" which will fill you with many beautiful experiences and emotions.
Ναός: Βρίσκεται στο βορειότερο άκρο του χωριού και εορτάζει στις 8 του Σεπτέμβρη, το Γεννέθλιο της Θεοτόκου. Παλιότερα ήταν μικρός ναϊσκος. Μεταγενέστερα ,αλλ' άγνωστο πότε, έγινε και σ' αυτόν επέκταση προς το δυτικό όμως μέρος. Γκρεμίστηκε δηλαδή υ δυτικός τοίχος, που ήταν κι η θυρόσταση, δημιουργήθηκε ανακουφιστικό τόξο στη θέση του και το σημείο αυτό αποτελεί σήμερα τη σύνδεση με τη νέα προσθήκη, ενώ ο ναός παρουσιάζει εξωτερικά ενιαίο στενόμακρο σχήμα.
Η νέα προσθήκη έχει χαμηλότερο ύψος, δεν έχει αγιογραφίες κι είναι σκεπασμένη με τσιμέντο, σε αντίθεση με το παλιό τμήμα που είναι κεραμοσκεπές. Μεταγενέστερο πρέπει να είναι και το μοναδικό παράθυρο, που βρίσκεται ως συνήθως, δίπλα από το ψαλτήρι. Οι δύο αυτές προσθήκες με το ασβέστωμα που έγινε στους πλάγιους τοίχους του παλιού ναίσκου, έχουν καταστρέψει αρκετές από τις κατά τ' άλλα θαυμάσιες αγιογραφίες του ναού, που οι περισσότερες είναι σχετικές με τις Θεομητορικές εορτές και εξιστορούν σπάνια αγιογραφικά θέματα.Ωραίο έργο είναι ο Παντοκράτορας στην κόγχη του Ιερού.
Εκτός από την ημέρα της εορτής του ναού επικρατεί το έθιμο να γίνονται σ' αυτόν οι τελετές του Επιταφίου κι οι Αναστάσιμες ακολουθίες.Το Μέγα Σάββατο το βράδυ καίγεται εδώ ο Οφανός με το ομοίωμα του Ιούδα του Ισκαριώτη.
Στο τέμπλο βρίσκονται οι εικόνες της Γεννήσεως της Θεοτόκου ιστορημένη το 1905, κι η εικόνα του Παντοκράτορα του 1840. Η εικόνα της Αγίας Παρασκευής του 1935 βρίσκεται στο σημείο της συνένωσης του παλιού τμήματος με τη νέα προσθήκη, δηλαδή στο μέσο περίπου του ναού.
Πριν μπούμε στο ναό δυτικά της θυρόστασης υπάρχει κτισμένος ένας μεγάλος τάφος. Είναι θαμμένος εκεί ο παπά Γιώργης Μαύρομιχελάκης Ιερέας και κάτοικος του χωριού παλιότερα. Γενικό ο περίβολος της Παναγίας είχε χρησιμοποιηθεί ευρύτατα ως νεκροταφείο, πριν φτιαχτεί το σημερινό κοιμητήριο του χωρίου, που βρίσκεται ακριβώς δίπλα.
Το Καμπαναριό. Περίτεχνο και καλοφτιαγμένο είναι το Καμπαναριό αυτής της Εκκλησίας. Αποτελεί πραγματικό κομψοτέχνημα, φτιαγμένο από ντόπια πέτρα. Ο ανάγλυφος διάκοσμος που έχει, η θαυμάσια συμμετρία του, οι σωστές του αναλογίες κι η εντοιχισμένη στον τοίχο της εκκλησίας βάση του είναι αξιοθαύμαστα. Στο κέντρο περίπου της βάσης του βρίσκεται εντοιχισμένη ανάγλυφη σημείωση, που αναφέρει:
"ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟΝ
ΔΑΠΑΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΑΝΥΦΑΝΤΑΚΗ 1901
MIX. ΣΑΒΟΡΓΙΝΗΣ ΕΚΤΙΣΕ"
Κτίστηκε, όπως αναφέρεται στη σημείωση, το 1901 με οικονομική χορήγηση του Κωνσταντίνου Ανυφαντάκη από τον Κισσό, του ονομαζόμενου και Καλογέννητου και το κατασκεύασε ο τεχνίτης - μάλλον θα πρέπει να μιλάμε για μεγάλο καλλιτέχνη - Μιχαήλ Σαβοργίνης από το χωριό Κεραμέ Αγ. Βασιλείου. Οι πιο ηλικιωμένοι κάτοικοι του χωριού σήμερα θυμούνται το κτίσιμο του καμπαναριού.
Η Καμπάνα. Η καμπάνα της Παναγίας με το γλυκόλαλο και γνώριμο σ' όλους τους χωριανούς ήχο της, ήταν κρεμασμένη στη διχάλη ενός ξύλου, που «εκτελούσε χρέη» καμπαναριού και βρισκόταν στο νοτιοανατολικό μέρος του περιβόλου, πριν φτιαχτεί το σημερινό καμπαναριό. Έχει πάνω της τυπωμένες αρκετές θρησκευτικές παραστάσεις και φαίνονται ολοκάθαρα η Σταύρωση και μορφές αγίων καθώς και η εξής επιγραφή και χρονολογία: «Παναγία Θιμιανί χωρ. Κισό 1861». Ορθότερα γραμμένο, «Παναγία Θυμιανή χωρίον Κισσός 1861». Φτιάχτηκε το 1861 με προορισμό τον Κισσό, όπως αναφέρει, αλλά είναι άγνωστο γιατί αναφέρει την ένδειξη Παναγία Θυμιανή και τι σχέση είχε το χωριό με την ιστορική εκκλησία της Παναγίας στα Σφακιά. Πάντως σε πολλές καμπάνες εκτός από τη χρονολογία κατασκευής τους, τον τόπο προορισμού τους. γράφουν και τον δωρητή. Πιθανόν λοιπόν δωρητής να είναι η «Παναγία η Θυμιανή» και γι" αυτό αναφέρεται. Είναι μια εξήγηση.
Στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Γιορτάζει στις 26 του Σεπτέμβρη και τη μέρα αυτή πριν από μερικά χρόνια, γινόταν το καλύτερο και μεγαλύτερο πανηγύρι του χωριού. Ο ναός είναι μονόκλιτος με στέγη αμφικλινή και κεραμοσκεπή. Έχει μικρές διαστάσεις σε μήκος και πλάτος, αλλά αρκετό ύψος, πάντα βέβαια σε σχέση με τους άλλους ναούς του χωριού. Δεν έχει παράθυρο, ούτε έγινε σ' αυτόν επέκταση και σήμερα μπορούμε να πούμε ότι βρίσκεται χωρίς αλλοιώσεις και διατηρήθηκε με την πραγματική αρχέτυπή του μορφή. Εσωτερικά είναι κατάγρσφος με αγιογραφίες, που σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση κι έχουν έντονη ζωηρή απόχρωση.
Το σημαντικότερο είναι ότι, στο ναό αυτό υπάρχουν δυο σειρές - δυο στρώματα - αγιογραφίες και διακρίνεται σ' ορισμένα σημεία, όπου έχει καταστραφεί το εξωτερικό στρώμα, ολοκάθαρα το εσωτερικό. Ο χώρος εξωτερικά της εκκλησίας διαμορφώθηκε το χειμώνα 1984 - 85 με δαπάνη και πρωτοβουλία της Ενορίας Κισσού. Ξεμπαζώθηκε δηλαδή και κτίστηκε ο αυλόγυρος. Το σημερινό ξυλόγλυπτο τέμπλο κατασκευάστηκε το 1985 σε αντίκα τάσταση του επίσης ξύλινου, αλλά πρόχειρου παλιού τέμπλου.
Πρέπει ν' αναφέρουμε εδώ ότι, σε άγνωστο χρονικό διάστημα είχε συντελεστεί σημαντική επιχωμάτωση στο βορειοανατολικό τμήμα του χώρου έξω από την εκκλησία, από διάβρωση του παρευρισκόμενου υψώματος. Στο ξεμπάζωμα αυτού του χώρου, που σ' ορισμένα σημεία έφθασε σε βάθος περισσότερο από δύο μέτρα, βρέθηκε πληθώρα τάφων. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και λίγα μέτρα νοτίως του ναού, όταν γινόταν η διάνοιξη του δρόμου προς το Οροπέδιο Γιους Κάμπος. Υπήρξε σημείο που βρέθηκαν τέσσερις απ' αυτούς ο ένας πάνω στον άλλο σε διαφορετικό δηλαδή υψομετρικό επίπεδο. Το πλήθος των τάφων, η συνύπαρξη περισσότερων του ενός σκελετού στον ίδιο τάφο, αλλά και το διαφορετικό υψομετρικό επίπεδο που βρισκόταν, πιστοποιούν ότι, χρησιμοποιήθηκε ο χώρος γύρω από την εκκλησία για νεκροταφείο αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Βέβαια τον αιώνα που διανύουμε δεν έγινε ταφή νεκρού στο χώρο αυτό. Έχει όμως διαπιστωθεί κι η ύπαρξη τάφων σ' αρκετή απόσταση βορειοανατολικά από την εκκλησία. Συνεκτιμώντας τα στοιχεία αυτά πιστεύω ότι, ο χώρος αυτός, που ήταν πάντα λίγο έξω από το χωριό, χρησιμοποιήθηκε ως το πρώτο συστηματικό νεκροταφείο των κατοίκων του οικισμού.
Οι εικόνες, τέλος, του τέμπλου ιστορήθηκαν όλες το 1935 κι είναι ο Αη Γιάννης ο Πρόδρομος, η Θεοτόκος, ο Παντοκράτορας κι ο εορταζόμενος Άγιος: Αη-Γιάννης ο Θεολόγος. Οι εικόνες αυτές αντικατέστησαν τις παλιές - μπορεί να ήταν κι οι πρώτες του ναού - κατά ένα παράξενο τρόπο.
Σκαρφαλωμένο σε ύψος 640 μέτρων, στη νοτιοδυτική πλαγιά του Βουνού Κέντρος και 7 χιλιόμετρα ανατολικά του Σπηλίου, το μοναστήρι βρίσκεται σε θέση που καθυποβάλει τον επισκέπτη από την πρώτη στιγμή. Οι κτήτορες του μοναστηριού παραμένουν άγνωστοι, αλλά η ιστορική του καταγραφή στα ενετικά αρχεία το φέρουν ως πλούσια και εν ενεργεία Μονή, ήδη από το 1635. Ο ναός της είναι δίκλητος, αφιερωμένος εξ’ αριστερών στον Άγιο Νικόλαο και εκ δεξιών, στο Άγιο Πνεύμα. Η λαϊκή παράδοση, προσθέτει πως κτήτορας υπήρξε η βυζαντινής καταγωγής, Πλούσια Μαρία, ή αλλιώς Αιγιδού Μαριώ, η οποία υπάρχει σε αφηγήσεις και τοπωνύμια της γύρω από το Κέντρος περιοχής, τόσο στα χωριά του Αγίου Βασιλείου, όσο και σε αυτά του Αμαρίου.
Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από τον Κισσό βρίσκεται ο οικισμός Κισσού Κάμπος σε υψόμετρο 490 μέτρων. Άρχισε να δημιουργείται μετά το 1930 που διανοίχτηκε ο αμαξωτός δρόμος προς Ρέθυμνο. Στην αρχή κατασκευάστηκε μια ξύλινη κατασκευή (παράγκα) και μετά άρχισαν να χτίζονται τα πρώτα σπίτια και να δραστηριοποιούνται οι πρώτοι κάτοικοι επιχειρηματικά.
Σήμερα ο οικισμός παρουσιάζει αύξηση πληθυσμού, χτίζονται αρκετές νέες οικοδομές από κατοίκους των γύρων χωριών, ενώ αρκετοί δραστηριοποιούνται επαγγελματικά.
Ο Κάμπος Κισσού το 1971 είχε 8 οικογένειες με 37 κατοίκους και το 1981 10 οικογένειες με 43 κατοίκους. Στον οικισμό τα τελευταία χρόνια χτίστηκε και λειτουργεί λαμπρός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Βασίλειο.
Σε μεσημβρινό σημείο του χωριού βρίσκεται ο ιερός Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος κι είναι ο Ενοριακός ναός του χωριού, γι' αυτό κι η Ενορία αναγράφεται «Ενορία Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως Κισσού». Ο ναός είναι δίκλιτος με σχέδιο δίκλιτης βασιλικής, χωρίς τρούλο, με τις στέγες ισοϋψείς, κεραμοσκεπείς και αμφικλινείς, καλαίσθητος κι εξωραϊσμένος. Της Μεταμορφώσεως εορταζόμενο το νότιο κλίτος είναι κατάγραφο με αγιογραφίες, αρκετά όμως αλλοιωμένες, κι είναι το καθ' εαυτό παλιό οικοδόμημα.
Αναφέρεται, αλλά μόνο ο ναός αυτός, από τον ΙΩΣΗΦ GEROLA στο έργο του «MONUMENT! VENETI NELL ISOLA DI CRETA». Κατά τη γνώμη του GEROLA όπως αναφέρει στο έργο του κτίστηκε ο ναός από το 13ο - 15ο αιώνα κι αναφέρει τ' ονοματεπώνυμο Δημήτριος Βεργίλης ως κτήτορα νου ναού και πράγματι σώζεται ακριβώς στο νοτιοδυτικό άκρο του εσωτερικού τοίχου η απεικόνιση της μορφής του.
Πάνω ακριβώς από τη φωτιστική θυρίδα της κόγχης του ιερού του παλιού κλίτους και μέσα σε πλαίσιο υπάρχει δυσανάγνωστη γραφή, που μάλλον πρόκειται για κάποιο ύμνο. Μεταγενέστερη προσθήκη είναι και το μικρό παράθυρο δίπλα από το ψαλτήρι-αναλόγιο, που μαζί με την ζημιά που προκάλεσε η προσθήκη του νεότερου κλίτους αλλοιώνουν αρκετά την παλιά αρχέτυπη κατασκευή του ναού της Μεταμορφώσεως.
Αναπαλαιώθηκε εξωτερικά από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων το 1975-76 και φαίνονται τώρα και ία δύο κλίτη σαν ενιαία κατασκευή. Έγινε δηλαδή η κεραμοστρωση της οροφής και τα εξωτερικά επιχρίσματα της λιθοδομής. Η προσπάθεια αυτή συνεχίστηκε με μεγάλο ζήλο από τον Ενορία, που με την καθοδήγηση της Αρχαιολογίας ξεμπαζώθηκε ο περίβολος και στη συνέχεια στρώθηκε με πλακόστρωτο, καθώς και εσωτερικά το δάπεδο του ναού και σήμερα αποτελεί χώρο περίτεχνο και καλοφτιαγμένο.
Η Βορειοανατολική πλευρά του περιβόλου βρέθηκε με την εκσκαφή περιορισμένος αριθμός τάφων, χωρίς τίποτα το ιδιαίτερο, απόδειξη ότι χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο ο χώρος γύρω από την Εκκλησία σε μικρή κλίμακα και την ίδια χρονική περίοδο, μια και οι τάφοι ήταν στο ίδιο επίπεδο. Βέβαια αυτό είναι φαινόμενο συνηθισμένο.Αξιοπερίεργο είναι ότι βρέθηκε θαμμένος ανθρώπινος σκελετός αρκετά μεγαλόσωμος πάνω στην οροφή της εκκλησίας, εκεί που ενώνονται τα δυο κλίτη όταν γύρω στο 1930 αντικατέστησαν το αργιλόχωμα, κοινώς λεπίδα, που ήταν σκεπασμένη μέχρι τότε η Εκκλησία κι έβαλαν τσιμέντο. Με την αναπαλαίωση του ναού εξωτερικά κι εσωτερικά αντικαταστάθηκε και το μέχρι τότε ξύλινο, αλλά πρόχειρο τέμπλο, από το σημερινό ξυλόγλυπτο.
Οι τέσσερις μεγάλες εικόνες του τέμπλου είναι: της Μεταμορφώσεως ιστορημένη το 1984 σε αντικατάσταση της μόνης παλιάς, αλλά ξεθωριασμένης εικόνας του Παντοκράτορα, που φυλάσσεται τώρα στο ιερό, της Παναγίας νεότερη αλλά αγνώστου χρονολογίας, της Αγίας Αικατερίνης του 1935 και έτεμη του Παντοκράτορα το 1934 και του Προδρόμου στο ενδιάμεσο των δύο κλιτών του 1938.
Κάτω από την κεντρική Πλατεία του χωριού και μεταξύ δύο αιωνόβιων πλατάνων βρίσκεται το παλιό υδραγωγείο ή παλιά βρύση, όπως χαρακτηριστικά λέγεται. Αποτελεί σπουδαίο έργο τέχνης με πλήθος διακοσμητικών στοιχείων.
Σύνδεση με
Facebook