Πλάθιενα

Μέσα Παναγιά ή Παναγία Σκινιώτισσα
Στην κορυφή του Κάστρου, θα συναντήσετε τη μικρή καμαροσκέπαστη εκκλησία της Παναγίας της Σκοινιώτισσας ή Μέσα Παναγιά. Το σημερινό κτίσμα της εκκλησίας διατηρείτε σε πολύ καλή κατάσταση, αφού είναι μεταπολεμικό. Το παλαιότερο ναϋδριο ανατινάχτηκε την περίοδο της Γερμανικής κατοχής για να στηθεί στη θέση του το αντιαεροπορικό προβόλο και έτσι οι κάτοικοι την ξαναέχτισαν μετά το 1944.

Την  ονομασία «Σκινιώτισσα» φημολογείται πως την πήρε από την εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε πάνω  σε σκίνο, στην κορυφή του Κάστρου. 

Πίσω από την εκκλησία της Παναγίας της Κορφιάτισσας στην Πλάκα, θα βρείτε το Λαογραφικού & Ιστορικό Μουσείου Μήλου.
Το μουσείο ιδρύθηκε το 1967 από την «Ένωση των εν Aθήναις Mηλίων» και σε αυτό έχετε την ευκαιρία να μάθετε για τη ζωή των Μηλίων μετά τον 17ο αιώνα (κυρίως από το 1850 μέχρι το 1930, που ήταν μία περίοδος ακμής για την Μηλιακή κοινωνία).

Με την επίσκεψή σας σε αυτό το μουσείο θα ταξιδέψετε σε μία άλλη εποχή, μιας και θα δείτε πώς ήταν ένα αστικό Μηλέικο νοικοκυριό του 19ου αιώνα. Το μουσείο δεν αποτελεί πιστή αναπαράσταση ενός τύπου μηλέικου νοικοκυριού, αλλά με αφετηρία συχνά ετερόκλητα αντικείμενα, φωτίζονται οι πτυχές της ζωής των κατοίκων εκείνης της εποχής: οι ασχολίες τους εντός και εκτός του σπιτιού, οι επιρροές από άλλους τόπους, οι διατροφικές και ενδυματολογικές προτιμήσεις τους, ο τρόπος που διασκέδαζαν, η οργάνωση του χώρου και του χρόνου τους και η αξιοποίηση των τοπικών πόρων.

Στο διώροφο αυτό μουσείο αποτελείται από το σαλόνι και τα μοναδικά εκθέματα που υπάρχουν σε αυτό, από το χώρο εργασίας όπου βρίσκεται ο αργαλειός, από την κουζίνα του σπιτιού, το υπνοδωμάτιο, το κελάρι (που χρησίμευε και ως αποθήκη των αγροτικών προϊόντων), και από το υπερώο που αποτελεί ένα ιστορικό αρχείο. Μέσα σε όλα αυτά τα δωμάτια μπορείτε να θαυμάσετε επίσης, έπιπλα, υφαντά, κεντήματα, ενδυμασίες εκείνης της εποχής, σκεύη για το σπίτι διακοσμητικά και καθημερινά αντικείμενα καθώς και παλιές φωτογραφίες.
 
 

 Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου βρίσκεται στην Πλάκα και στεγάζεται σ' ένα όμορφο νεοκλασικό κτίσμα του Ernst Ziller.
Στο μουσείο μπορείτε να θαυμάσετε τις εξής συλλογές:
• Προϊστορική συλλογή από τη Φυλακωπή
• Συλλογή γλυπτών και ανάγλυφων
• Συλλογή οψιδιανού
• Συλλογή επιγραφών

Στην είσοδο του Μουσείου (Αίθουσα Α) , δεσπόζει το πιστό αντίγραφο της Αφροδίτης της Μήλου, το οποίο κατασκευάστηκε από το εργαστήριο του μουσείου του Λούβρου. Στο αριστερό τμήμα της αίθουσας μπορείτε να δείτε προθήκες με λεπίδες, φολίδες και απολεπίσματα οψιδιανού από τη Φυλακωπή, τα Νύχια και το Δεμεναγάκι. Επίσης, στη ίδια αίθουσα έχετε την ευκαιρία να δείτε έναν ταφικό πίθο του 6ου αιώνα π.χ.

Προχωρώντας στην αριστερή αίθουσα (Αίθουσα Β) μπορείτε να δείτε τα προϊστορικά αντικείμενα, από 5η χιλιετία ως τέλος 2ης χιλιετίας π.Χ. Εκεί θα συναντήσετε προθήκες με ευρήματα ανασκαφών από την αρχαία Φυλακωπή, πολλά αγγεία με ζωγραφισμένα κρίνα, ειδώλια, πώρινο βωμό από το ιερό της Φυλακωπής, μικρή συλλογή μαρμάρινων πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων και την διάσημη «Kυρά της Φυλακωπής»

Στην μικρή αίθουσα πίσω από την είσοδο (Αίθουσα Γ) θα συναντήσετε έργα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, Ελληνιστικά και Ρωμαϊκά, αρκετά νομίσματα, εργαλεία και χρηστικά αντικείμενα.

Τέλος, προχωρώντας στην αίθουσα δεξιά της εισόδου (Αίθουσα Δ'), θα δείτε ευρήματα από την αρχαία πόλη του Κλήματος, αρκετά γλυπτά της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου (Ερμαϊκό άγαλμα του Μάριου Τρόφιμου, επιτύμβιο ανάγλυφο νέου με υπηρέτη κλπ), μαρμάρινα αναθηματικά και πλάκες με το αρχαϊκό μηλιακό αλφάβητο (Λόγω της μεγάλης ακμής που είχαν φτάσει οι Μήλιοι στην ιστορική περίοδο είχαν αναπτύξει το δικό τους «Μηλιακό αλφάβητο», που αποτελούταν από 21 γράμματα).
 
 

Στη βόρεια πλευρά της Παναγίας της Κορφιάτισσας (ένα στενό πιο κάτω) θα βρείτε τη δεύτερη καθολική εκκλησία του νησιού, τη Παναγία των Ρόδων ή Ροζάρια.

Η μικρή αυτή καθολική εκκλησία χτίστηκε  από τον γάλλο υποπρόξενο Λουί Μπρεστ το 1823 (όπως φαίνεται και από την επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την είσοδό της), ενώ στο εσωτερικό της είναι θαμμένος ο ίδιος ο Μπρεστ και στην αυλή της η σύζυγός του. Άξιο λόγου είναι το ότι το υπέρθυρό του ναού είναι διακοσμημένο με το οικόσημο του γάλλου βασιλέα Λουδοβίκου ΙΣΤ΄.

Το Κάστρο χτίστηκε τον 13ο αιώνα στον λόφο του Προφήτη Ηλία, στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού (σημερινή Πλάκα).
Σήμερα δεν κατοικείται, αλλά προσφέρει στους επισκέπτες του μια θέα απαράμιλλης ομορφιάς σε όλο τον κόλπο του νησιού και ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα, που θα ανταμείψει τον κόπο σας να ανεβείτε στην κορυφή του. Επίσης, ανεβαίνοντας προς Κάστρο θα έχετε την ευκαιρία να δείτε και την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου ή Παναγιά Σκινιώτισσα, καθώς και την εκκλησία της Παναγίας της Θαλασσίτρας.                                 
Το Ενετικό αυτό Κάστρο δεν περιβαλλόταν από τείχη, όπως και τα περισσότερα κάστρα των Κυκλάδων, αλλά προστατευόταν από τα ίδια τα σπίτια. Πρακτικά το κάστρο χρησίμευε για να προστατεύονται οι ντόπιοι από επιθέσεις των πειρατών (συχνό φαινόμενο της εποχής), καθώς και για να ελέγχουν την κίνηση των πλοίων στον κόλπο του Αδάμαντα. Στην κορυφή του, στο «Μέσα Κάστρο», βρισκόταν  ο Πύργος του Ηγεμόνα, το επονομαζόμενο Παλάτι και γύρω από τον πύργο υπήρχαν τα λιγοστά σπίτια.
Η ίδρυση του έγινε από τον πρώτο Δούκα της Νάξου, Μάρκο Σανούδο και στο Μέσα Κάστρο βρίσκονταν κυρίως οι κατοικίες των τιμαριούχων και των τοποτηρητών του Δούκα, καθώς και άλλων συγγενών και Φράγκων.
 
 
 

Λιλιπούτιο ψαροχώρι με μικρή παραλία και πολύχρωμα «σύρματα».
 
 

Η Πλάκα είναι η σημερινή πρωτεύουσα του νησιού και μία από τις πιο ανέπαφες πρωτεύουσες των Κυκλάδων.
Το όνομά της  οφείλεται  στο επίπεδο έδαφος πάνω στο οποίο χτίστηκαν τα σπίτια των πρώτων κατοίκων της, όταν πλέον το Κάστρο δεν μπορούσε να στεγάσει όλο τον πληθυσμό.

Χτισμένη σε ύψωμα 220 μέτρων  πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, με νησιώτικο χρώμα και κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, με πλακόστρωτα γραφικά σοκάκια που κτίστηκαν αρχικά για την προστασία από τους πειρατές, με μικρά παραδοσιακά μαγαζάκια, εστιατόρια και καφετέριες και με μαγευτική θέα στον κόλπο της Μήλου, η Πλάκα συνθέτει ένα σκηνικό απείρου κάλους που πρέπει να επισκεφτείτε και να περιηγηθείτε. (Απαγορεύεται η κυκλοφορία των αυτοκινήτων.)

Στην κορυφή του λόφου της Πλάκας βρίσκεται το επιβλητικό  Ενετικό «Κάστρο» του 13ου αιώνα  από το οποίο μπορείτε να απολαύσετε ειδυλλιακά ηλιοβασιλέματα με υπέροχα χρώματα και πανοραμική θέα προς τον κόλπο του νησιού, καθώς και σε γειτονικά κυκλαδονήσια. H Kοίμηση της Θεοτόκου ή Mέσα Παναγιά είναι η εκκλησία που θα συναντήσετε στην κορυφή του Κάστρου, ενώ ανηφορίζοντας και κατηφορίζοντας προς και από το Κάστρο θα δείτε άλλη μία πανέμορφη εκκλησία, χτισμένη σε μαύρο βράχο, την Yπαπαντή του Xριστού ή Παναγία Θαλασσίτρα. Ακόμα, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε την μητρόπολη του νησιού, την Παναγία την Κορφιάτισσα, η οποία θα σας προσφέρει ένα ονειρεμένο ηλιοβασίλεμα από την μαρμάρινη αυλή της.

Τέλος, στον παραδοσιακό οικισμό της Πλάκας  θα συναντήσετε επίσης τις περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες , και τα δύο μουσεία που φυλάσσουν την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού ,το αρχαιολογικό  και το λαογραφικό.

Υπαπαντή του Χριστού ή Παναγία Θαλασσίτρα
Η Υπαπαντή του Χριστού ή Παναγία Θαλασσίτρα, είναι προστάτιδα των ναυτικών και η  πιο πολυφωτογραφημένη εκκλησία του νησιού. Βρίσκεται σε ένα από τα ωραιότερα σημεία του νησιού και θα την συναντήσετε καθώς ανεβαίνετε στο Κάστρο. Αυτή η εκκλησία το 1739 ήταν ναΰδριο που το κατεδάφισαν για να χτίσουν στη θέση του το 1839 αυτόν τον πανέμορφο μεγαλύτερο ναό, ενσωματώνοντας ως νότιο κλίτος και τη διπλανή Φράγκικη εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας.

Στην Παναγία τη Θαλασσίτρα μπορείτε να δείτε έργα του 17ου αιώνα από το φημισμένο αγιογραφικό εργαστήρι των Σκορδίλιδων, και συγκεκριμένα τις σημαντικές εικόνες του Αγίου Ελευθερίου και της Παναγίας και του Χριστού, δημιουργίες του Εμμανουήλ Σκορδίλη. Ακόμα, μπορείτε να δείτε το ξυλόγλυπτο τέμπλο με πολύ ωραίο σταυρό, ενώ στο υπέρυθρο της δυτικής θύρας του ναού μπορείτε να διακρίνετε το οικόσημο του δούκα της Νάξου, Κρίσπι.

Γενέσιον της Θεοτόκου ή Παναγία Κορφιάτισσα
Στο δυτικό άκρο της Πλάκας, πάνω σε απόκρημνους βράχους χτίστηκε το 1810 ο ναός της Παναγίας της Κορφιάτισσας. Η τοποθεσία είναι γνωστή ως «Χάλαρα», ενώ ο χώρος μπροστά από το ναό ως «Μάρμαρα», λόγω του ότι η αυλή του ναού είναι στρωμένη με μαρμάρινες επιτύμβιες πλάκες από την παλαιά πόλη.

Επισκεπτόμενοι το Γενέσιον της Θεοτόκου ή Παναγία Κορφιάτισσα, εκτός του ότι θα απολαύσετε υπέροχη θέα στο πέλαγος και εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα, θα δείτε κειμήλια από τις παλιές εγκαταλελειμμένες εκκλησίες του νησιού, εικόνες κρητοβυζαντινής τέχνης από τις εκκλησίες της Ζεφυρίας, λείψανα αγίων φυλαγμένα σε μικρά ασημένια κιβώτια, το ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο τέμπλο του ναού, καθώς και τον επιχρυσωμένο επιτάφιο του 1600 από την  Παναγιά τη Σκινιώτισσα, ο οποίος είναι φερμένος από τη Σμύρνη.