Νομός: Λασιθίου
Μέρη κοντινά με Άη Νικήτας
Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω των μεγάλων διαστάσεων του κορμού του, και λόγω της θέσης του κοντά στους αρχαίους οικισμούς «Βροντάς», «Κάστρο» και «Αζοριάς» της Υστερομινωική ΙΙΙΓ έως Αρχαϊκής φάσης (1350-500 π.χ.) όπου έχουν ανευρεθεί διάφορα αγγεία και τέχνεργα έκθλιψης ελαιόκαρπου.
Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση «Αζορια» στον δρόμο προς τον οικισμό Αύγο του Δ.Δ. Καβουσίου του Δήμου Ιεράπετρας, ανήκε το 2008 στον Γεωργ. Γραμματικάκη και είναι ποικιλίας Μαστοειδούς που τοπικά αποκαλείται «Μουρατολιά» εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.
Ο κορμός του δέντρου σε ύψος 0,8m από το έδαφος έχει μέγιστη διάμετρο (4,95m) και περίμετρο 14,20.m ενώ στην βάση του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 7,10m και περίμετρο 22,10m.
Το 2004 μετά από πρόταση κατοίκων της περιοχής και του Δήμου Ιεράπετρας αποφασίστηκε όπως η πρώτη νικήτρια του Μαραθωνίου Γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες ΑΘΗΝΑ 2004 στεφανωθεί με κότινο από το ελαιόδεντρο αυτό. Ο κότινος αυτός κόπηκε με ειδική τελετή στην οποία παραβρέθηκαν εκπρόσωποι των Αρχών, της Εκκλησίας και πλήθος κατοίκων της περιοχής.
Το φαράγγι του Μέσωνα σχηματίζεται μεταξύ του βουνού κλήρος (1331μ.) και του βουνού Παπούρα (1010μ.) και συνδέει τις πηγές της Μυλωνιάς με την είσοδο του Φαραγγιού Χαυγά. Το συνολικό μήκος του είναι 4 χιλιόμετρα, με υψομετρική διαφορά εισόδου - εξόδου 455μ.
Σχετικά κλειστό φαράγγι με κάθετα τοιχώματα και μεγάλη ροή νερού μόνο τους χειμερινούς μήνες. Οι μεγάλες ορθοπλαγιές του είναι κατάφυτες από πρίνους και σφεντάμια. Το φαράγγι διασχίζει ένα οφιοειδές στενό καλντερίμι - ιδανικό για πεζοπορία όλο το χρόνο - με υδραγωγό που μεταφέρει νερό από τις πηγές της Μυλωνιάς στο Καβούσι. Είναι ιδανικό για canyoning ακολουθώντας την πορεία του νερού στην κοίτη του.
16 χλμ από την Ιεράπετρα, σε υψόμετρο 860μ, με μαγευτική θέα, παραδοσιακά σπίτια .
Ο οικισμός χτισμένος στα 860 μέτρα υψόμετρο προσφέρει ιδανικές συνθήκες για την καλλιέργεια αμπελιών, και αυτός ήταν και ο βασικός λόγος ανάπτυξής της. Πρώτη καταγραφή δημογραφικά γίνεται το 1940 με 3 κατοίκους, όμως στην πραγματικότητα, τότε όπως ακριβώς και σήμερα ο οικισμός κατοικούνταν κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, από κατοιίκους του Κάτω Χωριού και της Ιεράπετρας, δημιουργώντας με την πάροδο τον χρόνων έναολοένα και καλύτερο θέρετρο.
Αξιοθέατα:
- Το φαράγγι του Χα και τα όρη της Θρυπτής, τ' «Αόρη», όπως λέγονται από τους ντόπιους με πλούσια βλάστηση και πολλά σπάνια είδη ζώων και πτηνών.
- Η εκκλησία Αφέντης Χριστός σε υψόμετρο 1476μ. με θέα στο Δωδεκανησιακό Πέλαγος, την Κάσο, το Λιβυκό Πέλαγος και τις επαρχίες Ιεράπετρας και Σητείας.
