Νομός: Ηρακλείου
Ιερό Αιγυπτιακών Θεοτήτων
Το ιερό των Αιγυπτιακών θεοτήτων είναι το μοναδικό σε ολόκληρη την Κρήτη, που είναι αφιερωμένο στις αιγυπτιακές θεότητες Ίσιδα, Σέραπη και Ερμή Άνουβη μολονότι είναι γνωστό ότι οι θεότητες αυτές λατρεύονται και σε άλλες πόλεις.
Το ιερό αποτελείται από τετράπλευρο σηκό, στοά στα δυτικά, υπόγεια κρύπτη στα νότια και δεξαμενή ανατολικά έξω από το σηκό. Στη κεντρική κόγχη ήταν στημένο το άγαλμα του Σέραπη και στις πλευρικές τα αγάλματα της Ίσιδος και του Ερμή Άνουβη. Στο νότιο τμήμα του ιερού υπήρχε στενόμακρος χώρος, υπόγεια κρύπτη καθαρμών και μικρή δεξαμενή. Η τελευταία οικοδομική φάση του ιερού χρονολογείται στον 1ο / 2ο αι. μ.Χ., σύμφωνα με αφιερωματική επιγραφή.
Μέρη κοντινά με Ιερό Αιγυπτιακών Θεοτήτων
Ο ναός του Αγίου Τίτου της Γόρτυνας Μεσαράς, του Νομού Ηρακλείου, ανήκει στα σημαντικότερα χριστιανικά μνημεία της Κρήτης. Bρίσκεται μέσα στον Αρχαιολογικό Χώρο της Γόρτυνας, πλησίον του Ρωμαϊκού Ωδείου και του μεγάλου αρχαίου θεάτρου και είναι επισκέψιμος.
Ο ναός του Αγίου Τίτου θεωρούνταν παλαιότερα ως οικοδόμημα του 6ου αι. μ.Χ. (Αν. Ορλάνδος). Ο P. Lemerle χρονολογεί το ναό στον 7ο ή 8ο αι. μ.Χ. Ο J. Christern πιστεύει ότι ο ναός οικοδομήθηκε μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά (961 μ.Χ), ήτοι στα τέλη του 10ου αι. μ.Χ., στηριζόμενος, αφ΄ενός μεν στην ύπαρξη των δύο πλευρικών κογχών του μεσαίου τμήματος του Ιερού Βήματος, αφ΄ετέρου δε στη χρήση μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών του τέλους του 10ου αι. μ.Χ.
Πιθανότερη φαίνεται η εκδοχή, ότι στη θέση αυτή κτίστηκε τον 6ο αι. μ.Χ. μία τρίκλιτη, θολοσκεπής βασιλική, η οποία ερειπώθηκε αργότερα. Στα τέλη του 10ου αι. μ.Χ. ανοικοδομήθηκε ο ναός. Τμήματα, τόσο από την πρώτη, όσο και από τη δεύτερη φάση του ναού διατηρούνται μέχρι σήμερα. Το ανατολικό τμήμα του ναού, δηλαδή ο χώρος του Ιερού Βήματος, διατηρείται σχεδόν ακέραιο, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του ναού είναι μεν ερειπωμένο, αλλά ως προς την κάτοψη είναι καλώς διατηρούμενο και αναγνωρίσιμο.
Η κάτοψη εμφανίζει τη μορφή ενός σταυροειδούς ναού, τρίκογχου, μετά τρούλλου. Δυτικά έχει τη μορφή μιας τρίκλιτης βασιλικής. Πέντε θύρες οδηγούν από την αυλή προς το νάρθηκα του ναού, του οποίου αποτελεί βασικό τμήμα. Ο νάρθηκας χωρίζεται σε τρία μέρη, αντίστοιχα των τριών κλιτών του κυρίως ναού. Από το μεσαίο τμήμα του νάρθηκα οδηγεί ένα τρίβηλο άνοιγμα προς το μεσαίο κλίτος, ενώ ανά μία θύρα οδηγεί από τα δύο άλλα τμήματα του νάρθηκα προς τον κυρίως ναό. Η νότια και βόρεια κιονοστοιχία περιελάμβανε ανά τρεις κίονες, οι οποίοι ορθώνονταν μεταξύ του νάρθηκα και του κεντρικού πυρήνα του ναού, ο οποίος καλυπτόταν με ημισφαιρικό τρούλλο.
Πάνω από τα πλάγια κλίτη και το νάρθηκα υπήρχαν υπερώα. Στο μέσον περίπου της νότιας και βόρειας πλευράς του ναού ανοίγεται ανά μία αψίδα, εσωτερικά ημικυκλική και εξωτερικά τρίπλευρη ή ημιεξαγωνική.
Το Ιερό Βήμα είναι χωρισμένο σε τρία τμήματα. Το μεσαίο τμήμα απολήγει προς τα ανατολικά σε μία αψίδα, εσωτερικά ημικυκλική και εξωτερικά τρίπλευρη. Στη νότια και βόρεια πλευρά αυτού και εντός του πάχους του τοίχου ανοίγεται ανά μία ημικυκλική κόγχη, ιδιομορφία, η οποία απαντά σε ναούς των μέσων του 9ου αι. μ.Χ. και εξής. Το νότιο και βόρειο τμήμα του Ιερού Βήματος καταλήγει προς τα ανατολικά σε μία αψίδα, εσωτερικά ημικυκλική και εξωτερικά τρίπλευρη. Δυτικά του ναού βρίσκεται ευρύχωρο αίθριο.
Στο ναό του Αγίου Τίτου Γόρτυνας έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες καθαρισμού, στερέωσης και συντήρησης τοιχοποιίας και μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών. Ο περιβάλλον χώρος έχει επίσης καθαριστεί και διαμορφωθεί κατάλληλα ενώ το μνημείο φωτίζεται.
Το ιερό του Πυθίου Απόλλωνα που βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας Αγοράς, ανασκάφτηκε στα 1887 και ήταν ο σημαντικότερος ναός και το θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Γόρτυνας μέχρι την καθιέρωση του χριστιανισμού και την ίδρυση της βασιλικής του Αγ. Τίτου περί το 500 μ.Χ. Το πρώτο οικοδόμημα του 7ου αι. π.Χ. ήταν ένας τετράπλευρος σηκός με τέσσερις ξύλινους κίονες στο κέντρο για υποστήριξη της στέγης. Οι εξωτερικοί τοίχοι και οι βαθμίδες του κρηπιδώματος καλύφθηκαν με αρχαϊκές επιγραφές. Στην ελληνιστική περίοδο προστέθηκε μνημειώδης πρόναος, ενώ
ανάμεσα στους κίονες τοποθετήθηκαν στήλες με επιγραφές. Μετατροπές και προσθήκες έγιναν και στη ρωμαϊκή περίοδο ενώ στα δυτικά του ναού οικοδομήθηκε ένα μικρό θέατρο. Στα μεσοβυζαντινά χρόνια στον περιβάλλοντα χώρο του ναού, που είχε εγκαταλειφθεί, οικοδομήθηκαν κατοικίες και υδραγωγεία.
Το μικρό, όπως λέγεται, θέατρο της Γόρτυνας βρίσκεται δίπλα στο ναό του Πύθιου Απόλλωνα και είναι το καλύτερα διατηρημένο από όλα τα θέατρα της ρωμαϊκής Κρήτης.
Το Ωδείο βρίσκεται στο βόρειο άκρο της αρχαίας αγοράς της Γόρτυνας, δίπλα στον ποταμό Ληθαίο. Ήταν ένα οικοδόμημα που χρησιμοποιήθηκε για μουσικές και θεατρικές παραστάσεις.
Το ημικυκλικό αυτό κτίσμα αποτελείται από τρία μέρη:
Α) το κοίλο με λίθινα εδώλια, που στηριζόταν σε κυκλική καμαροσκέπαστη στοά, η οποία πατούσε σε κυκλικό περιμετρικό τοίχο ( όπου και η Μεγάλη Επιγραφή ) και σε 18 τόξα.
Β) την ορχήστρα, που ήταν καλυμμένη με λευκές και κυανού χρώματος μαρμάρινες πλάκες.
Γ) την υπερυψωμένη ορθογώνια σκηνή, με τρεις εισόδους και τετράγωνες κόγχες, όπου είχαν τοποθετηθεί μαρμάρινα αγάλματα. Το παρασκήνιο είχε ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικά θέματα.
Η κυκλική αυτή κατασκευή υπέστη πολλές μετατροπές από τα κλασικά χρόνια έως το 1ο αι. μ.Χ. οπότε έλαβε τη μορφή με την οποία σώζεται μέχρι σήμερα. Μικρές μετατροπές υπέστη το οικοδόμημα και στον 3ο - 4ο αι. μ.Χ. Από τον 6ο αι. μ.Χ. εγκαταλείπεται η χρήση του ως Ωδείο και στον χώρο του παρασκηνίου γίνονται ταφές. Ανατολικά επίσης του Ωδείου υπάρχει συγκρότημα δωματίων, πιθανών του 4ου αι. π.Χ., ίσως βοηθητικών του Ωδείου.
Ο Μητροπολιανός ποταμός βρίσκεται στα νότια του νομού Ηρακλείου, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο Γόρτυνας. Το όνομα του το πήρε από το χωριό Μητρόπολη το οποίο διασχίζει λίγο πιο κάτω.
Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό με το όνομα Ληθαίος ποταμός και αναφέρεται στον μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον θεό Δία ο οποίος ήταν μεταμορφωμένος σε ταύρο. Εκεί δίπλα στην αρχαία πόλη Γόρτυνα, σε μία πηγή σκεπασμένη από έναν πλάτανο τα δύο μυθικά πρόσωπα ενώθηκαν, και γεννήθηκαν οι τρεις βασιλιάδες της Κρήτης. Από τότε το δέντρο λατρευόταν και του αποδόθηκε το χρίσμα να μην χάνει ποτέ το φύλλωμα του.
Many of the houses have been built with construction materials from the ruins of the ancient city. In this village you can find also the city services.
The road from Heraklion winds south through the town of Agia Barbara and descends to the Messara Plain at the small village which is still called, to this day, Agioi Deka. Gortyn is one of the favourite sites in Crete and more will be written of this exciting city of Crete which was the capital for many centuries of Crete and north Africa.
At the end of the second century AD, Christianity was spreading across Crete thanks to the earlier work of the Apostle Titus, a Cretan who was student to the Apostle Paul who landed on the island around 62AD. Titus became the Patron Saint of Crete and a huge Basilica with five aisles has now been discovered west of the centre of Gortyn near the village of Metropolis, which is called the church of St Titus. The old church of St Titus in the public area of the Gortyn site was not the original church by any means. It was just called that by an archeologist in the last century.
By the end of the second century AD Christianity was an important religion in Gortyn. Circa 170 to 190AD Gortyn had a very active Christian bishop called Philip who is today held as a saint in the Roman Catholic church. Every day we learn more about these times in Crete but the information is still pretty scarce. At least until the year 249AD. Within the Roman Empire that year was a leader called Emperor Decius who was deified as were all Roman leaders. Decius though, wanted the whole of the Roman Empire to worship his name and this happened in Gortyn. A shrine was set up and a great celebration declared to worship the Emperor Decius, god of Rome.
Although Gortyn was by now becoming a Christian city, no one argued with the Emperor of Rome. So everyone in Gortyn went through the motions watched by the Romans. All except ten men who used the moment to protest saying that no one should be worshipped except the true god, Jesus Christ. Consequently all ten were arrested.
It is interesting though that this protest seemed to have been a planned protest. Although five of the men, Theodoulos, Satornilos, Euporos, Gelasios and Eunikianos came from Gortyn, the other five came from other cities such as: Pompios from Lebena, Agathapos from Panormos, Basiliedes from Kydonia (Hania), Zotikos from Knossos and Euarestos from Iraklion. The men were held in prison and tortured for one month. But they failed to change their opinions and so they were sentenced to death by the governor of Crete. The executions took place in Alonion, a part of Gortyn now known to be the main amphitheatre of Gortyn. Later in the reign of Constantine the Great of Eastern Rome now called Byzantium governed from Constantinopolis (Istanbul), permission was given to raise the bodies of the ten men, now sanctified as saints, and rebury them in holy ground in sarcophogi. No one knows exactly where they are buried for there is still so very much of Gortyn to discover.
The graves of the martyrs of Alonion, Gortyn may be the sarcophogi discovered during a rescue excavation in 1981. There was a low enclosure where stone sarcophogi were seen at the centre of which was a small votive pit. The site was then recovered and is now, apparently, no longer accessible. We just don’t know.
However the ten saints of Crete are still celebrated today for their courage and their sanctity and the previous centre of the amphitheatre Alonion now holds the church of the ten saints in the village of Agioi Deka, just south of the main road through the village. The church stands in the original oval of the centre of the amphitheatre and is dated to the late twelfth or early thirteenth century. It has a fine icon to the saints as well as wall paintings that depict the ten saints. It is well worth a look.
It is also worth remembering that the ten saints came from cities in central and western Crete suggesting that even in the third century AD, Christianity had not yet penetrated the east of the island.
Text by crete.wordpress.com
Το Πραιτώριο είναι το μεγαλύτερο σε έκταση οικοδόμημα της αρχαίας Γόρτυνας και ιδρύθηκε τον 1ο αι. π.Χ. Ήταν έδρα του Ρωμαίου πολιτικού διοικητή της επαρχίας Κρήτης - Κυρηναϊκής και υπέστη συνέχεια μετατροπές κατά το χρονικό διάστημα που χρησιμοποιήθηκε. Το συγκρότημα αποτελείται από τρεις τομείς. Στον δυτικό βρίσκεται η βασιλική αίθουσα, στον κεντρικό οι θέρμες (λουτρά) και στον ανατολικό υπάρχει ναός αφιερωμένος στους θεοποιημένους Αυγούστου. Η ζωή στο Πραιτώριο συνεχίστηκε μέχρι την κατάκτηση των Αράβων, ενώ στη μεσοβυζαντινή περίοδο το ερειπωμένο συγκρότημα διαμορφώθηκε σε μοναστήρι.
Νότια της Γεωργικής Σχολής Μεσσαράς και δυτικά του Μετροπολιανού ποταμού ανασκάφθηκε το 1958 μεγάλη μινωική αγρέπαυλη στη θέση ''Κανιά''. Πρόκειται για αντιπροσωπευτικό δείγμα αγρέπαυλης, που χρονολογείται στη νεοανακτορική περίοδο (1.700 - 1.450 π.Χ.) και περιλάμβανε τριάντα δωμάτια και χώρους. Πολλά δωμάτια ήταν αποθήκες και περιείχαν σχεδόν ακέραιους σαράντα πίθους και ακόμη περί τους είκοσι σπασμένους, που χρησίμευαν για την αποθήκευση γεωργικών προϊόντων. Οι περισσότερες αποθήκες έχουν κεντρικό πεσσό για τη στήριξη της οροφής. Τέσσερα δωμάτια με κτιστά θρανία χαρακτηρίστηκαν ως ιερά. Στο εσωτερικό τους βρέθηκαν πήλινα εδώλια της μινωικής θεάς των φιδιών με υψωμένα χέρια καθώς και αναθήματα ή τελετουργικά σωληνωτά σκεύη
Η Ακρόπολη της Γόρτυνας βρίσκεται πάνω στον λόφο του Αγίου Ιωάννη, στα βορειοδυτικά του αρχαιολογικού χώρου. Το ύψωμα της Ακρόπολης της Γόρτυνας παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από τη Νεολιθική (6.000-3.000 π.Χ.) και τη Μινωική εποχή (3.000-1.200 π.Χ.) μέχρι και τη Μεσοβυζαντινή (6ος-10ος μ.Χ.).
Στα Γεωμετρικά χρόνια, 10ο-7ο π.Χ. αιώνα, διαμορφώθηκε ένας οχυρωμένος οικισμός ενώ τον 7ο ιδρύεται στη νότια πλευρά της Ακρόπολης μικρός ναός αφιερωμένος στην Αθηνά Πολιούχο. Η ανασκαφή στο ναό και στον αποθέτη του ιερού της Ακρόπολης έφερε στο φως πολύ σπουδαία έργα πλαστικής των αιώνων 10ου μέχρι 7ο π.Χ.
Τα Βυζαντινά χρόνια άφησαν τα ίχνη τους στην Ακρόπολη της Γόρτυνας, όπου πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού και με τη χρήση του δομικού υλικού του, χτίστηκε μία βασιλική τον 5ο ή 6ο μ.Χ. αιώνα. Τη βασιλική αυτή διαδέχτηκε μία δεύτερη στο διάστημα μεταξύ 6ου και 10ου μ.Χ.
Τον 7ο μ.Χ. αιώνα επί αυτοκράτορα Ηρακλείου η Ακρόπολη οχυρώνεται εκ νέου και αποκτά φρούριο στο κέντρο της. Τμήματα του τείχους του φρουρίου αυτού σώζονται μέχρι σήμερα αλλά δυστυχώς σε κακή κατάσταση.
Το Αμφιθέατρο της Γόρτυνας βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης και κτίστηκε τον 2ο αι. μ.Χ. Ο Maffei ισχυρίζεται ότι έμοιαζε με το Κολοσσαίο της Ρώμης. Σήμερα είναι επιχωματωμένο σε σημείο που με δυσκολία κανείς αναγνωρίζει την κάτοψη της κατασκευής.
Το μεγάλο θέατρο της Γόρτυνας είχε λαξευτεί στη νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου της Ακρόπολης, στην απέναντι πλευρά του Ληθαίου ποταμού όπου βρίσκονταν το Ωδείο και η Αγορά.
Η ΕΠΑ.Σ. Κρήτης είναι η μοναδική Δημόσια Σχολή που διαθέτει την ειδικότητα «Θερμοκηπιακών Κατασκευών και Καλλιεργειών».
Η Σχολή που βρίσκεται στη Γόρτυνα της Μεσσαράς πρωτολειτούργησε το 1920 ως Πρακτικό Γεωργικό Σχολείο.
Η παραγωγή θερμοκηπιακών προϊόντων αποτελεί για το νησί της Κρήτης μια από τις πλέον δυναμικές καλλιέργειες, καθώς τα προϊόντα της εξάγονται σε πολλές χώρες.
Οι σπουδαστές της Σχολής διδάσκονται εξειδικευμένα μαθήματα, όπως Γεωργική Τεχνική, Θερμοκηπιακές Εγκαταστάσεις και Καλλιέργειες, Εδαφολογία και Λιπασματογραφία, ενώ εφοδιάζονται με γνώσεις, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να ασχοληθούν επαγγελματικά είτε στα θερμοκήπια που ήδη λειτουργούν, είτε να προχωρήσουν, εάν το επιθυμούν, σε δική τους επιχείρηση.
Η Σχολή διαθέτει αγρό, θερμοκήπιο, εργαστήριο μηχανολογίας και την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή.
