Άγιος Μύρων

Η μνήμη της Αγίας Ελέσης γιορτάζεται την 1η Αυγούστου. Η θέα από το μοναστήρι αυτό είναι φανταστική, ειδικότερα κατά το δειλινό, γιατί είναι χτισμένο σε ένα από τα υψηλότερα σημεία στα νότια του νησιού. Από το βουνό της Αγίας Ελέσης μπορεί κανείς να δει την παραλία του Μελιδονίου, αλλά και σχεδόν όλο το νησί. Το μοναστήρι χτίστηκε εκεί που μαρτύρησε η Αγία Ελέσα. Η Ελέσα ήταν κόρη του Ελλάδιου, από την Πελοπόννησο. Ήλθε στα Κύθηρα και μόνασε αφού ο πατέρας της δεν δεχόταν την χριστιανική πίστη της. Την κυνήγησε στο νησί και τη θανάτωσε το 375 μ.Χ. Ο νεότερος μονόχωρος ναός χτίστηκε το 1871. Στην συνέχεια των χρόνων χτίστηκαν νεότερα κελιά καθώς και το τριώροφο κωδωνοστάσιο στη βορειοδυτική πλευρά της μονής. Όπως και στα υπόλοιπα μοναστήρια έτσι και εδώ πολλοί πιστοί διαμένουν κατά τον Δεκαπεντισμό.

Η “εν Λιβάδι αλληλοδιδακτική σχολή”! Το ομορφότερο και το ποιο καλοσυντηρημένο κτίριο της Αγγλικής περιόδου. Το σχολείο της Μηλαπιδέας δεσπόζει σε ένα λόφο ανάμεσα στα Φατσάδικα και το Λιβάδι, Το κτίριο είχε θολωτή στέγη και είναι άψογα χτισμένο με τέλειες αναλογίες και πολλή καλαισθησία. Έχει γύρω-γύρω 11 πελώρια γοτθικά παράθυρα με πελεκητά ποριά και πάνω από την είσοδο είναι εντοιχισμένη μια μαρμάρινη πλάκα, η επιγραφή της οποίας λεει τα εξής: " Ευχάριστοι προς την παρούσαν διοίκησιν οι λειβαδίται διά την ανατροφήν των τέκνων των, εκτελούντες ομόφωνοι της αυτού εξοχότητος λόρδου Φρειδερίκου Αδάμ τας πατρικάς φροντίδας επί τούτου του επιπέδου παρά του ζηλωτού πατριώτου Ιουλίου Κασιμάτη δωρηθέντος, χηρηγήσαντες θεληματικώς την εργασίαν, τήνδε την οικοδομην εν χρήσει κοινής σχολής ανήγειραν MDCCCXXV". Από την επιγραφή αυτή μαθαίνουμε, πως το σχολείο χτίστηκε το 1825 σε χώρο, ο οποίος παραχωρήθηκε από τον Ιούλιο Κασιμάτη, που ήταν πεθερός του ριζοσπάστη Τζώρτζη Μόρμορη και διετέλεσε διευθυντής της αστυνομίας επί Αγγλοκρατίας. Οι Άγγλοι υποχρέωναν τότε τους κυθήριους να στέλνουν τα παιδιά τους στα αγγλικά σχολεία. Όσοι δεν δέχονταν την αγγλική παιδεία για τα παιδιά τους, αναγκάζονταν να πληρώνουν φόρους ή να δουλεύουν σε δημόσια έργα στο νησί. Οι κάτοικοι του νησιού δεν χρειάστηκε να καταβάλουν καμία ώρα υποχρεωτικής εργασίας(αγγαρείας) γιατί είχαν συνειδητοποιήσει πως το κτίριο αυτό θα βοηθούσε πάρα πολύ στην μόρφωση των παιδιών τους. Το σχολείο λειτούργησε μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, μέχρι που δημιουργήθηκαν τα σχολεία των γύρω συνοικισμών Λιβαδίου, Κοντολιάνικων, Καρβουνάδων, Πιτσινιάνικων κτλ. Έτσι σιγά-σιγά εγκαταλείφθηκε αυτό το πανέμορφο κτίριο. Υπάρχουν πάρα πολλά, σχεδόν πανομοιότυπα αγγλικά σχολεία στο νησί.

Ο ναός του Άγιου Ανδρέα βρίσκετε κρυμμένος πίσω από το κεντρικό δρόμο του Λιβαδίου. Στον συγκεκριμένο ναό έχουν γίνει εκτεταμένες εργασίες συντήρησης, στερέωσης καθώς και μια σειρά αποτοιχίσεων από ορισμένα τμήματα του ναού. Το πρώτο στρώμα των βυζαντινών τοιχογραφιών είναι του 10ου-11ου αιώνα, το δεύτερο στρώμα είναι του 13ου και το τρίτο των μεταβυζαντινών του 16ου. Στη σημερινή του μορφή είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, και με μεταγενέστερο νάρθηκα.

Ίσως να πέρασε από 5 διαδοχικές φάσεις, δηλαδή το αρχικό χτίσμα να ήταν μονόχωρο κυθηραϊκού ρυθμού με τρούλο και να έγινε το 10ο αιώνα. Αργότερα έγινε σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο. Στη συνεχεία έγιναν προσθήκες, ενισχύσεις, προσθήκη του τέμπλου το 15ο-17ο αιώνα. Το καμπαναριό προστέθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα.

ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΤΟΥΝΙΟΥ-Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΜΑΚΦΕΙΛ
Πρόκειται για τη γέφυρα που κτίστηκε επι Αγγλοκρατίας. Στην περιοχή του Κάτω Λιβαδίου βρίσκεται το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι που έκτισαν στον Ελλαδικό χώρο οι Άγγλοι. Έχει μήκος 110 μέτρα και ανώτατο ύψος 15 μέτρα. Με 13 τόξα σε απόλυτη συμμετρία προβάλει μεγαλεπήβολα στην πλατιά έκταση του Λιβαδίου. Η παράδοση θέλει έναν Άγγλο διοικητή του νησιού, τον Μακφέιλ, να ερωτεύεται μια νέα από το ομώνυμο οικισμό. Εκείνος αποφασίζει να χτιστεί κοντά στο σπίτι της μια γέφυρα για να επιτηρεί καθημερινά και να μπορεί να τη βλέπει. Στην πραγματικότητα η γέφυρα αυτή ήταν τμήμα της οδού που θα συνέδεε την πρωτεύουσα των Κυθήρων με το λιμάνι του Αβλέμονα.

Ο συγκεκριμένος ναός αποτελείται από ένα σύμπλεγμα τεσσάρων ναών. Αυτή η μορφή του συγκροτήματος δεν έχει όμοιο του στα Κύθηρα αλλά ούτε και σε όλη την Ελλάδα, μόνο στη Νάξο υπάρχει κάτι παρόμοιο, οπότε είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του νησιού.

Ο προσανατολισμός είναι σωστός μόνο στο νότιο ναό και στο βορειοανατολικό ενώ οι άλλοι δυο ναοί είναι στραμμένοι προς Βορρά. Ο νότιος και ο βορειοδυτικός ναός έχουν δυο κόγχες στο ιερό, είναι μονόχωροι κυθηραϊκού ρυθμού με τρούλο ενώ οι άλλοι δύο, βόρειος και βορειανατολικός είναι απλοί, μονόχωροι, καμαροσκέπαστοι. Λεπτομερειακά ο νότιος ναός ο μεγαλύτερος και παλαιότερος που έδωσε το όνομά του στο συγκρότημα, είναι ο άγιος Δημήτριος. Είναι μονόχωρος με τρούλο κυθηραϊκού τύπου ο οποίος στηρίζεται σε 4 κυθηραϊκά ημιχώνια. Το τέμπλο είναι χτιστό βυζαντινό. Είναι 6,70 Χ 3,10 μ.

Χτίστηκε το 13ο αιώνα και οι τοιχογραφίες είναι σε 3 στρώματα του 13ου και 14ου αιώνα και εικονίζονται ιεράρχες, μάρτυρες, ο Ευαγγελισμός, η Ανάληψη, οι Άγιοι 40, ο Θεολόγος, ο όσιος Θεόδωρος, η Μεταμόρφωση, ο άγιος Δημήτρης έφιππος, η Γέννηση στην κάμαρα του κυρίως ναού, η Σταύρωση και η Υπαπαντή.

Ο βορειοανατολικός ναός μάλλον είναι η Παναγία, μονόχωρος καμαροσκέπαστος με αψίδα. Ανήκει στο 13ο αιώνα. Έχει δυο στρώματα τοιχογραφιών βυζαντινά και δύο μεταβυζαντινές παραστάσεις. Εικονίζονται ιεράρχες, προφήτες, ο Ευαγγελισμός, τα Εισόδια, η Παναγία ένθρονη, ο Χριστός μέγας και άλλοι αρχιερείς.

Ο βόρειος ναός είναι ο Άγιος Νικόλαος, μονόχωρος καμαροσκέπαστος με αψίδα. Ανήκει στο 13ο αιώνα. Στην κτητορική επιγραφή αναφέρεται κάποιος ζωγράφος Δημήτριος από τη Μονεμβάσια αρχιδιάκονος, αλλά η χρονολογία έχει σβήσει.

Πίσω από την αγία τράπεζα ο άγιος Νικόλαος ημίσωμος, και από κάτω 4 ιεράρχες ολόσωμοι μετωπικοί. Πάνω από την αγία τράπεζα, υπήρχε μια τεραστία δέηση με το Χριστό να ευλογεί και να κρατά ανοιχτό βιβλίο. Δυστυχώς η μορφή καταστράφηκε από ένα παραθυράκι που άνοιξαν σε μεταγενέστερα χρόνια.

Στον κυρίως ναό ο άγιος Νικόλαος ένθρονος και ο Θεόδωρος στρατηλάτης έφιππος. Ο βορειοδυτικός ναός ο Άγιος Βασίλειος είναι μονόχωρος με τρούλο κυθηραϊκού τύπου με 2 κόγχες στο ιερό χτισμένος στα τέλη του 13ου αιώνα. Στην κάμαρα του κυρίως ναού η Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο νότιο τοίχο του ιερού ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο άγιος Ανδρέας.

Η μοναδική είσοδος είναι στα δυτικά και έτσι οι 4 ναοί επικοινωνούν μεταξύ τους διαδοχικά.