Παραλία

Η ονομασία του νησιού είναι αρχαιότατη. Κατά τη μυθολογία, οι Λειψοί είναι η μυθική Ωγυγία, το νησί της Καλυψώς όπου κατέφυγε ο Οδυσσέας. Ως «Λειψία» εμφανίζεται σε επιγραφές προχριστιανικών χρόνων, ενώ μεταγενέστερες ονομασίες το αναφέρουν σαν: ο Λειψός – η Λειψώ και τέλος, οι Λειψοί. Ως Λεψία επίσης αναφέρεται και από τον Πλίνιο.

Οι Λειψοί φαίνεται να κατοικούνται από τα προϊστορικά χρόνια συνεχώς μέχρι σήμερα. Σε σημεία του νησιού βρέθηκαν επιγραφές και αγγεία που χρονολογούνται από τους κλασσικούς χρόνους. Στο Λαογραφικό – Εκκλησιαστικό Μουσείο του νησιού σώζονται αγγεία Μυκηναϊκής εποχής (1600-1100 π.Χ.) και Γεωμετρικής εποχής (1110-800 π.Χ.). Οι Κάρες κατοικούν τους Λειψούς στα 1370 π.Χ. Ακολουθούν οι Δωριείς (1200 π.Χ.) και στη συνέχεια οι Ίωνες. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.) στους φυσικούς όρμους του νησιού καταφεύγουν πλοία και των δύο αντιπάλων παρατάξεων.

Το πρώτα χριστιανικά μνημεία ανάγονται στον 5ο-6 αι. μ.Χ. Κατά την Βυζαντινή Περίοδο το νησί ανήκει στο θέμα των Κιβυραιωτών. Αυτή την περίοδο η ευρύτερη περιοχή μαστίζεται από την πειρατεία.

Στα τέλη του 11ου αιώνα ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α ο Κομνηνός παραχωρεί τους Λειψούς μαζί με την Πάτμο, και τους Αρκιούς στον όσιο Χριστόδουλο ως δωρεά προς το μοναστήρι του Ιωάννη του Θεολόγου. Το Χρυσόβουλο της δωρεάς σώζεται στη Μονή της Πάτμου.

Στα χρόνια που ακολουθούν αι Λειψοί καταλαμβάνονται από τους Ιωαννίτες Ιππότες (1308 μ.Χ.), υποτάσσονται στην Οθωμανική αυτοκρατορία (1522 μ.Χ.), λαμβάνουν ενεργά μέρος στον αγώνα ενάντια στον τουρκικό ζυγό (1821 μ.Χ.) και προσφέρουν καταφύγιο στον εξόριστο Πατριάρχη Αλεξανδρείας, Θεόφιλο αλλά και σε Υδραίους. Σπετσιώτες και Ψαριανούς Ναυάρχους (1824 μ.Χ.). Το 1912, το νησί περνάει στην Ιταλική κυριαρχία και ενσωματώνεται το 1948, μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, στην Ελλάδα.

Που βρίσκονται οι Λειψοί
Οι Λειψοί ή Λειψώ είναι συστάδα 30 νησιών (24 νησίδες και 6 βράχοι) στο νοτιο-ανατολικό Αιγαίο. Απέχει 173,2 ν.μ. από τον Πειραιά και έχει 790 κατοίκους (απογραφή 2011). Η Λειψώ, το κύριο νησί από το οποίο και προέρχεται το όνομα της συστάδας αυτής, βρίσκεται ανάμεσα στην Πάτμο (10,2 ν.μ. ανατολικά) και τη Λέρο (8 ν.μ. βόρεια) και λίγο ανατολικότερα της νοητής ευθείας που τις ενώνει, στα βόρεια Δωδεκάνησα.

Στην ομάδα αυτών των μικρών νησιών συνολικής έκτασης 17,350 τ.χλμ συμπεριλαμβάνονται οι νησίδες: Αρέφουσα, Νήσοι Μανώλη, Μεγάλο Ασπρονήσι, Μακρύ Ασπρονήσι, Μικρό Ασπρονήσι, Πάπλωμα, Κουλούρα Α, Κουλούρα Δ, Νότιο Ασπρονήσι Α, Νότιο Ασπρονήσι Δ, Μεγάλο Καλαπόδι, Μικρό Καλαπόδι, Λύρα, Σταυρή, Πιλάβι, Ψώμου, Καπαρονήσι, Πιάτο , Μακρονήσι, Φράγκος, Σαράκι.

Η επιφάνεια του κύριου νησιού Λειψοί είναι 15,8 τ.χλμ. με ανάπτυγμα ακτής 36 χλμ. Το έδαφος του νησιού αποτελείται από χαμηλούς λόφους (μέγιστο ύψος έχει η Σκάφη με 277 μ. και ακολουθεί η Πλάκα με 200 μ. ύψος στο ΒΔ τμήμα του) και μικρές κοιλάδες. Υπάρχουν, επίσης, όρμοι (Φοντάνα, Μοσχάτο, Ταρσανάς, παραλίες (Λιεντού, Πλατύς Γυαλός, Κατσαδιά, Τουρκόμνημα, Χοχλακούρα) και βραχώδη ακρωτήρια (Γκάτης, Μονοδέντρι, Γλαρόκαβος).

Σημεία Ενδιαφέροντος
Ο ενοριακός ναός στη Χώρα των Λειψών. Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος με τα δύο καμπαναριά «βλέπει» το φυσικό λιμάνι του νησιού. Ο αύλειος χώρος του προσφέρει απλόχερη θέα. Με μαρμάρινο δάπεδο, υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο, πολυελαίους, παλιά ιερά σκεύη, ωραίες αγιογραφίες και μεταλλική Αγία Τράπεζα που φέρει κιβώτιο ανυψωμένο και διακοσμημένο με παραστάσεις της ζωής του Χριστού σε Ρωσική τεχνοτροπία.
Εκκλησιαστικό, ιστορικό και λαογραφικό Μουσείο, το λεγόμενο και «Νικηφόρειο». Βρίσκεται δίπλα στον ενοριακό ναό του Αγίου Ιωάννη του θεολόγου. Δημιουργήθηκε από τον Πανοσιολογιότατο Νικηφόρο Κουμουνδούρο. Με τη φροντίδα του συγκεντρώθηκαν από την ύπαιθρο και τα ξωκλήσια αντικείμενα μεγάλης αρχαιολογικής αξίας όπως: μαρμάρινα κιονίκρανα (4ου αι. π.χ), ταφικά ευρήματα όπως λυχνίες, δακρυχόοι και άλλα πήλινα αγγεία, μαρμάρινες πλάκες με αρχαιοελληνική γραφή, πήλινες στάμνες, ξύλινοι και ασημένιοι σταυροί (17ου αι), αρτοφόρια, ιεροκαλύματα, κηροπήγια (Ρωσικής κατασκευής του 1800), εικόνες του 16ου αι. Ιερά Ευαγγέλια, παλιά βιβλία, τοπικές ενδυμασίες, παλιά οικιακά σκεύη αλλά και αρχαίους αμφορείς που συνέλεξαν ψαράδες του νησιού.
Ο Άγιος Νεκτάριος στην περιοχή Πατέλα, σε σχήμα σταυρού με τρεις τρούλους. Εδώ φυλάσσεται σε σκαλιστή λειψανοθήκη οστό του Αγίου και ύφασμα από τα ενδύματα του.
Ο αρχαιολογικός χώρος στη θέση «Κάστρο» λίγο έξω από τη Χώρα των Λειψών. Τα ευρήματα μαρτυρούν την ύπαρξη αρχαίας προϊστορικής πόλης.

Χλωρίδα και Πανίδα
Περιδιαβαίνοντας τους λόφους του νησιού, οι οσμές της αλεσφακιάς, της ρίγανης, της θρούμπας, του ασκινού, του σάψυχου, του θαλάσσιου κρίνου και τόσων άλλων αυτοφυών αρωματικών θάμνων, σε κάνουν να περπατάς, ανάλαφρος κι ευδιάθετος. Περπατώντας στους Λειψούς χαίρεσαι εικόνες εκπληκτικής και συνάμα άγριας ομορφιάς. Οι κατάμαυροι βράχοι δίνουν τη θέση τους σε καταπράσινα τοπία.
Ρεματιές, μικροί κατάφυτοι κάμποι. Αμπελώνες, ελιές, συκιές, παντού περιποιημένα περιβόλια κι ανάμεσα τους ένα πλήθος οικόσιτα ζώα, αγελάδες και πρόβατα, πουλερικά, άλογα, μουλάρια και γαϊδουράκια, που ακόμα συνεχίζουν φορτωμένα ν’ ανεβαίνουν τ’ ανηφορικά μονοπάτια ενώ τα μικρά δάση με τους νησιώτικους κέδρους θα σας εντυπωσιάσουν. Στις διαδρομές σου αισθάνεσαι στα πόδια σου τις ρίζες των κέδρων που διακλαδίζονται σαν φίδια πάνω στην άμμο, για να συναντήσουν το θυμάρι και τους σχίνους και να χωθούν βαθιά στην άμμο ψάχνοντας για υγρασία.

Από τα καλλιεργούμενα είδη τα επικρατέστερα είναι: ψιλόκαρπη ελιά, αμυγδαλιά, αμπέλι- σε πολλές ποικιλίες- συκιά, αχλαδιά, λεμονιά και άλλα εσπεριδοειδή, ροδιές, ροδακινιές, πατάτες, κρεμμύδια, καρπούζια, αγγούρια, κολοκύθια, μπάμιες, μπιζέλια, πράσα, ρεβίθια, σησάμι, σκόρδα, φακές, φασόλια αλλά και ντομάτες, οι οποίες είναι μικρόκαρπες. Οι κάτοικοι τις κάνουν «σταφυλοτσαμπιά» και στολίζουν μ’ αυτές τοίχους των σπιτιών τους.

Καλλιεργούνται επίσης λάχανο, σέλινο, άνηθος, πιπεριές, μελιτζάνες, καλαμπόκια, καρότα και άλλα κηπευτικά τα οποία χαρίζουν στο νησί αυτάρκεια. Τα νόστιμα προϊόντα του τόπου χρησιμοποιούν και οι ταβέρνες του νησιού.

Οι περισσότεροι κάτοικοι των Λειψών έχουν οικόσιτα ζώα (κατσίκια, χοίρους, κότες, πάπιες, κουνέλια, αγελάδες), κατοικίδια (σκύλους και γάτες) αλλά και άλογα και γαϊδουράκια.

Ο ενοριακός ναός στη Χώρα των Λειψών. Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος με τα δύο καμπαναριά «βλέπει» το φυσικό λιμάνι του νησιού. Ο αύλειος χώρος του προσφέρει απλόχερη θέα. Με μαρμάρινο δάπεδο, υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο, πολυελαίους, παλιά ιερά σκεύη, ωραίες αγιογραφίες και μεταλλική Αγία Τράπεζα που φέρει κιβώτιο ανυψωμένο και διακοσμημένο με παραστάσεις της ζωής του Χριστού σε Ρωσική τεχνοτροπία.

Εκκλησιαστικό, ιστορικό και λαογραφικό Μουσείο, το λεγόμενο και «Νικηφόρειο». Βρίσκεται δίπλα στον ενοριακό ναό του Αγίου Ιωάννη του θεολόγου. Δημιουργήθηκε από τον Πανοσιολογιότατο Νικηφόρο Κουμουνδούρο. Με τη φροντίδα του συγκεντρώθηκαν από την ύπαιθρο και τα ξωκλήσια αντικείμενα μεγάλης αρχαιολογικής αξίας όπως: μαρμάρινα κιονίκρανα (4ου αι. π.χ), ταφικά ευρήματα όπως λυχνίες, δακρυχόοι και άλλα πήλινα αγγεία, μαρμάρινες πλάκες με αρχαιοελληνική γραφή, πήλινες στάμνες, ξύλινοι και ασημένιοι σταυροί (17ου αι), αρτοφόρια, ιεροκαλύματα, κηροπήγια (Ρωσικής κατασκευής του 1800), εικόνες του 16ου αι. Ιερά Ευαγγέλια, παλιά βιβλία, τοπικές ενδυμασίες, παλιά οικιακά σκεύη αλλά και αρχαίους αμφορείς που συνέλεξαν ψαράδες του νησιού.

Το νησί διαθέτει μεγάλο λιμάνι χωρισμένο σε τρεις ζώνες:

τουριστική, για την υποδοχή των πλοίων της γραμμής κάθε χωρητικότητας,
αλιευτικών σκαφών και σκαφών αναψυχής (οργανωμένη μαρίνα),
εμπορική για φορτηγά πλοία και για την τροφοδοσία ύδατος και καυσίμου.