Πίσω Γυαλιά

Η Άνδρος είναι το βορειότερο νησί των Κυκλάδων και δεύτερο σε έκταση μετά την Νάξο.

Έχει έκταση 374 τετραγωνικών χιλιομέτρων και σχήμα επίμηκες με διεύθυνση Β-ΒΔ προς Ν-ΝΑ. Ψηλότερα βουνά της είναι το Πέταλο και η Κουβάρα (μέγιστο υψόμετρο 997 μ., κορυφή Προφήτης Ηλίας).

Οι ντόπιοι συχνά αποκαλούν το νησί «βράχο», εξαιτίας τόσο του βραχώδους των ακτών, όσο και των βραχονησίδων που περιβάλλουν την Άνδρο. Ενδεικτικά αναφέρονται τα Γαυριονήσια, που βρίσκονται στη δυτική πλευρά του νησιού, έξω από το λιμάνι του Γαυρίου και έχουν τα ακόλουθα ονόματα: Αλαδονήσι, Πρασονήσι, Λαγονήσι και Μεγάλο Νησί. Στην ανατολική πλευρά, βορειότερα της Χώρας, βρίσκεται η βραχονησίδα Θεοτόκος.

Η σύσταση του υπεδάφους, σχεδόν αποκλειστικά από κρυσταλλικό σχιστόλιθο, «ευλογεί» το νησί με ποτάμια, χειμάρρους, ρέματα και πολλές πηγές έτσι ώστε οι δρύδες (βελανιδιές), τα αιωνόβια πλατάνια, οι ελιές, τα κυπαρίσσια, οι καρυδιές και οι λεμονιές να μην αποτελούν έκπληξη για τον περιηγητή, τουλάχιστον στη Ν-ΝΑ πλευρά. Στα νερά και στην πλούσια βλάστησή της οφείλει η Άνδρος και τις αρχαίες προσωνυμίες της: Υδρούσα, Λασία, Νωναγρία και Επαγρίς.

Η Χώρα το βράδυ
Γνωστότερες πηγές της είναι οι Σάριζα και Λεζίνα, που έχουν ιαματικές ιδιότητες. Άλλες είναι το Ζένιο στην Κουβάρα, η Κούμουλος στις Μένητες, το Μελίτι και το Μετόχι στις Στραπουργιές, η Άβυσσος στα Λιβάδια και η Ακοή και η Λειβάδα στα Λάμυρα. Στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού η βλάστηση είναι θαμνώδης και φιλοξενεί πλήθος εντόμων, ερπετών, μικρών θηλαστικών. Επίσης, μεγάλη ποικιλία από πουλιά, μεταξύ των οποίων πέρδικες, γεράκια αλλά και κάποια σπάνια είδη αρπακτικών, όπως ο σπιζαετός.

Στις απόκρημνες ακτές του νησιού πετούν αγριοπερίστερα και πετροχελίδονα, ενώ σε κάποιες συχνάζει και η μεσογειακή φώκια. Χαρακτηριστικό της διαμόρφωσης του εδάφους του νησιού είναι οι «αιμασιές», όπως αποκαλούνται τοπικά. Πρόκειται για αναχώματα που συγκρατούνται από πέτρινους τοίχους (τις περίφημες ξερολιθιές), τα οποία χρησιμοποιούνται για το σχηματισμό επίπεδων καλλιεργήσιμων επιφανειών.

Το νησί έχει τρία λιμάνια. Δύο στην δυτική πλευρά και ένα στην ανατολική. Το κύριο λιμάνι είναι το Γαύριο, με τακτική συγκοινωνία από τη Ραφήνα, ενώ στο Μπατσί, που βρίσκεται σε απόσταση πολύ λίγων χιιομέτρων, φθάνουν κυρίως ιδιωτικά σκάφη. Το λιμάνι της Χώρας χρησιμοποιείται περισσότερο ως μαρίνα ιδιωτικών σκαφών και αλιευτικών.

ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΔΡΟΥ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 
Εγκαινιάστηκε το 1979, με αφορμή την έκθεση των έργων του ανδριώτη γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου. Στη συνέχεια, τα εκθέματα εμπλουτίστηκαν με μέρος της συλλογής του Ιδρύματος, που αποτελείται από περισσότερα από 300 έργα διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Το πρώτο αυτό τμήμα του μουσείου αποτελεί σήμερα την Παλαιά Πτέρυγα και φιλοξενεί γλυπτά των Τόμπρου, Ζογγολόπουλου, Chryssa, Νικολαϊδη, Τάκη, κ.ά.
Από το 1983 έως το1985 φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις Ελλήνων ζωγράφων. Η μεγάλη προσέλευση του κόσμου δημιούργησε την ανάγκη επέκτασης σε νέο χώρο. Ετσι, τον Ιούλιο του 1986 εγκαινιάζεται απέναντι από το υπάρχον κτίριο η νέα πτέρυγα, έργο του αρχιτέκτονα Χ. Κοντοβουνήσιου. H αρχιτεκτονική ένταξη του κτιρίου στον περιβάλλοντα χώρο βραβεύτηκε σε διεθνή διαγωνισμό. Η Νέα Πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης περιλαμβάνει βιβλιοθήκη, αίθουσα προβολών και χώρους με δυνατότητες παρουσίασης εκθέσεων διεθνούς εμβέλειας.
Οι εκθέσεις σημαντικότατων καλλιτεχνών του αιώνα μας, που διοργανώνονται ανελλιπώς από το 1986 μέχρι σήμερα αποτελούν σημείο αναφοράς στα πολιτιστικά δρώμενα, καθιερώνοντας στον ελληνικό πολιτιστικό χάρτη τόσο το μουσείο, όσο και την Άνδρο. Στους χώρους του μουσείου έχουν φιλοξενηθεί, μεταξύ άλλων, καλλιτέχνες όπως οι Πανιάρας,Picasso, Matisse, Καραγάτση, Kadinsky, Μπουζιάνης, Balthus, Γαλάνης, Giacometti, Κlee, Chagall, De Chirico, Rodin, Χουάν Μιρό, Ζορζ Μπρακ, Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, Σοφία Βάρη κ.α

Ωρες λειτουργίας
Χειμερινή περίοδος: 1 Νοεμβρίου – 31 Μαρτίου: Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα 10.00-14.00. 1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου: Καθημερινά (εκτός Τρίτης) 10.00-14.00.
Θερινή περίοδος: 1η Ιουλίου – 30 Σεπτεμβρίου: Τετάρτη – Κυριακή 11.00 -15.00 & 18.00 – 21.00. Δευτέρα: 11.00 – 15.00. Τρίτη: Κλειστά.

 www.moca-andros.gr

ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΝΔΡΟΥ
Ιδρύθηκε το έτος 1972 και τα σημαντικότερα από τα εκθέματά του είναι, παλαιά ναυλοσύμφωνα, ασφαλιστήρια συμβόλαια, διάφορα ναυτικά ημερολόγια, όπου περιγράφεται η ζωή των Ανδρίων στα καράβια πριν τον Αγώνα του 1821, λιθογραφίες ανδριώτικων πλοίων και των μετέπειτα πρώτων ατμοκίνητων φορτηγών πλοίων της Ελλάδος κλπ. Το κτίριο του Ναυτικού Μουσείου παραχωρήθηκε στον Δήμο Άνδρου το 1957 από τον Δημήτριο Ράλλια.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην άκρη της παλιάς πόλης, λίγο πριν την πλατεία του “Αφανούς Ναύτη”
Ημέρες - Ώρες Λειτουργίας
Θερινό ωράριο: Καθημερινά εκτός Τετάρτης 11.00-15.00 και 18.00-21.00

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία στην πρωτεύουσα της Άνδρου, είναι το περίφημο κάστρο της, το οποίο ήταν η οχυρωμένη κατοικία του Ενετού ηγεμόνα Μαρίνου Δάνδολου, όταν κατέκτησε το νησί. Χτίστηκε το 1207. Οι πύργοι και οι στρατώνες του κάστρου, καθώς και τα οικόσημα των Ενετών ηγεμόνων, ήταν καλά διατηρημένα μέχρι το 1943. Μετά από το σφοδρό βομβαρδισμό από τους Γερμανούς του ίδιου έτους, το κάστρο καταστράφηκε ολοσχερώς. Σήμερα, μπορεί κανείς να δει μόνο τα ερείπιά του.
Πού βρίσκεται: Στο άκρο της Χώρας, στην πλατεία του Αφανούς Ναύτη.
Πώς θα πάτε: Με τα πόδια, από την πλατεία Καΐρη.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου κτίστηκε το 1981, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Στάμου Παπαδάκη και με τη χορηγία του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Διαθέτει αίθουσα προβολών, ενώ στο αίθριό του διοργανώνονται εκθέσεις με σύγχρονα έργα τέχνης, σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθενται:
-Ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο της Ζαγοράς.
-Συλλογή γλυπτών από την αρχαϊκή και τη ρωμαϊκή εποχή.
-Συλλογή γλυπτών της προβυζαντινής και βυζαντινής εποχής.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην πλατεία Θεόφιλου Καΐρη.
Ωρες λειτουργίας: Παρασκευή και Κυριακή 09:00 - 16:00. Τις υπόλοιπες ημέρες είναι κλε

ΝΕΙΜΠΟΡΙΟ
Που βρίσκεται: Στη Χώρα. Είναι ο δεύτερος κολπίσκος που «αγκαλιάζει» την πρωτεύουσα του νησιού.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Αμμουδιά, με ρηχά νερά, ιδανική για οικογένειες με μικρά παιδιά. Εδώ βρίσκεται ο Ναυτικός Όμιλος Άνδρου, ενώ στο λιμάνι μπορεί κανείς να δει ψαράδικα και θαλαμηγούς. Οργανωμένη παραλία, με ξαπλώστρες, ντους και αποδυτήρια. Λειτουργούν ταβέρνες, καφέ, μπαράκια.
Πώς θα φτάσετε: Με τα πόδια από τη Χώρα, ή με Ι.Χ, ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο προς τις Στενιές.

ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΝΔΡΟΥ 
Ο Ναυτικός Όμιλος Άνδρου ιδρύθηκε το 1957 και διατηρεί τμήματα Ιστιοπλοΐας ανοιχτής θαλάσσης, καθώς και σκαφών optimist και laser. Είναι μέλος της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας καθώς και της Ομοσπονδίας Ανοιχτής Θαλάσσης. Αθλήτριες και αθλητές του ΝΟΑ έχουν διακριθεί σε Πανελλήνιες διοργανώσεις, ενώ μέλος του ομίλου ήταν και ο ανδριακής καταγωγής Ολυμπιονίκης μας, Νίκος Κακλαμανάκης. Ο οποίος, μάλιστα, ξεκίνησε τον διάπλου του Αιγαίου από τις εγκαταστάσεις του ΝΟΑ. Ο όμιλος, στις αρχές Ιουνίου, διοργανώνει κάθε χρόνο με μεγάλη επιτυχία τον διεθνή Ιστιοπλοϊκό αγώνα Άνδρου, που έχει καθιερωθεί ως σημαντικό γεγονός.
Κατά καιρούς διοργανώνονται διάφορες δραστηριότητες και σχολεία, όπως αγώνες beach volley, μαθήματα scuba diving κλπ.
Ηλεκτρονική διεύθυνση: www.noa.com.gr

Ένα από τα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του ένδοξου παρελθόντος του νησιού είναι οι ψηλοί τετράγωνοι πύργοι των αρχόντων του 17ου-19ου αιώνα, οι οποίοι βρίσκονταν στην ενδοχώρα. Διέθεταν υπόγειες αποθήκες και πολλά δωμάτια, ενώ η πρόσβαση γινόταν μέσω κινητής σκάλας και υπερυψωμένης θυρίδας. Η παλιότερη τέτοια κατασκευή είναι ο τριώροφος Πύργος του Μπίστη-Μουβελά στις Στενιές, με την επιγραφή «Σταματέλος Μπίστης» στην πρόσοψη (1734). Τόσο ο Πύργος του Μπίστη, όσο και οι υπόλοιποι πύργοι εξελίχθηκαν μετά το 19ο αιώνα και την ανάπτυξη της ναυτιλίας στα σημερινά αρχοντικά, τα οποία θεωρούνται μία πιο επιμελημένη και φροντισμένη παραλλαγή τους.

Το κτίσμα πέρασε από τρεις φάσεις ανοικοδόμησης. Η πρώτη μπορεί να ξεκινά από τον 13ο αιώνα. Κτίστηκε στα ερείπια τετραγωνικού πύργου, που πιθανόν να ήταν μεσαιωνικός και μάλιστα βυζαντινός. Η είσοδός του ήταν από την θύρα του κατωγιού. Το παράθυρα ήταν μικρά και το καθένα για προστασία είχε την «θερμίστρα» του (κατασκευή που έριχναν καυτό λάδι ή νερό στους επιτιθέμενους). Στο υπάρχον κτίσμα πλευρικά έκτισε δυο τοίχους για αντιστήριξη που παράλληλα επέκτειναν και το εμβαδόν του πύργου. Στο δώμα κτίστηκε βοηθητικό κτίσμα που στην συνέχεια μετατράπηκε σε περιστερώνα κλείνοντας και τα δύο παράθυρα που διέθετε.

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Επιβλητικό συγκρότημα, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, που συντηρείται άριστα είναι το συγκρότημα της Ιεράς Μονής του Αγίου Νικολάου. Σύμφωνα με την παράδοση, η Μονή κτίσθηκε τον 11ο αιώνα, ενώ το 1760 έγιναν εκτεταμένες επισκευές. Το μοναστήρι είναι περιτειχισμένο με υψηλά τείχη και το καθολικό είναι σταυροειδούς τύπου, δικιόνιο, με νάρθηκα και τρούλο. Μέσα στη Μονή υπάρχουν πολλά παρεκκλήσια. Στο μοναστήρι φυλάσσεται η τίμια Κάρα του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις, η γνάθος του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, τμήμα της Κάρας του Αγίου Ιωσήφ του Αριμαθαίας και πλήθος άλλων ιερών και τιμίων λειψάνων. Η Ιερά Μονή υπήρξε παράρτημα της Φιλικής Εταιρείας, ενώ λειτουργούσε ως τυπογραφείο, βιβλιοδετείο και κρυφό σχολειό τα χρόνια της τουρκοκρατίας, λόγω της απόκρυφης τοποθεσίας στην οποία βρίσκεται. Μοναδικό στο είδος του είναι το ιερό εικονοστάσιο της Μονής. Από την Αγία Τράπεζα αναβλύζει αγίασμα, το οποίο αγιάζει τους πιστούς μέχρι σήμερα. Εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ υπάρχουν ίχνη από τοιχογραφίες.
Πού βρίσκεται: Βόρεια του χωριού Αποίκια και πριν το χωριό Βουρκωτή, σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από τη Χώρα και 25 χιλιομέτρων από το Μπατσί.
Πώς θα πάτε: Ακολουθώντας τον δρόμο από Χώρα προς Αποίκια, μετά το χωριό Αποίκια και πριν τη Βουρκωτή στρίβετε δεξιά. Υπάρχει επαρκής σήμανση.

Στην πλατεία της Ρίβας, στο κάτω άκρο της Χώρας δεσπόζει το άγαλμα του Αφανή Ναύτη, προς τιμή όλων των ναυτικών που έχασαν την ζωή τους στη θάλασσα. Είναι έργο του Μιχαήλ Τόμπρου, δωρεά της οικογένειας Γουλανδρή. Τοποθετήθηκε στο βάθρο του στις 5 Νοεμβρίου 1959 και έμεινε ακλόνητος μέχρι τις 30 Απριλίου του 2001 όπου ένας δυνατός αέρας τον έριξε στα μάρμαρα της πλατείας. Μετά την απαραίτητη επισκευή, τοποθετήθηκε στη θέση του. Είναι άγαλμα θρύλος, πόλος έλξης επισκεπτών, σήμα κατατεθέν, κλασικός τόπος ρεμβασμού, αναμνηστικών φωτογραφιών για όλους τους επισκέπτες του νησιού.

Βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ενετικό κάστρο στην πρωτεύουσα της Άνδρου στη Χώρα και έχει συνολικό ύψος 36 μέτρα.

Ο φάρος Τουρλίτης κατασκευάστηκε το 1887 και είναι χτισμένος πάνω σε βράχο μέσα στη θάλασσα. Το ύψος του κυλινδρικού του πύργου είναι 7 μέτρα και τo εστιακό του ύψος είναι 36 μέτρα. Βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ενετικό κάστρο στην πρωτεύουσα της Άνδρου στη Χώρα.

Ο φάρος λειτούργησε για πρώτη φορά την 1η Ιανουαρίου του 1897 και ήταν καταδιοπτρικός Ε’ τάξεως με φωτοβολία 11 ναυτικά μίλια. Είναι πύργος στρογγυλός και έχει ύψος 5 μέτρα. Βρίσκεται επάνω στον ομώνυμο βράχο αριστερά των εισερχομένων στο λιμάνι της Άνδρου.

Το 1943 καταστράφηκε από τους Γερμανούς και το 1950, στα πλαίσια ανασυγκρότησης του φαρικού δικτύου, λειτούργησε ως αυτόματος ασετιλίνης, αλλά σε σιδηρόπλεκτο οβελό επάνω στα ερείπια του παλαιού.

Το 1994, με δωρεά της οικογένειας Γουλανδρή, ο πύργος ανακατασκευάστηκε στην αρχική του μορφή και από τότε λειτουργεί και πάλι ως αυτόματος ασετιλίνης. Με λαξευμένα σκαλιά μάλιστα να οδηγούν στην πόρτα του πέτρινου κοσμήματος…

Ο Φάρος Τουρλίτης στην Άνδρο ξεχωρίζει και για έναν ακόμη λόγο. Το γεγονός ότι είναι ο πρώτος “αυτόματος” φάρος της Ελλάδας με τεχνολογία που του έδινε μεγάλη αξιοπιστία γιατί δεν απαιτούσε διαρκή επιτήρηση. Στην διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, τον Σεπτέμβριο του 1943, ο βομβαρδισμός της Ιταλικής Φρουράς της Άνδρου από τους Γερμανούς κατέστρεψε μεταξύ άλλων και τον Φάρο.Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Φάρος Τουρλίτης, ένας από τους εντυπωσιακότερους φάρους της Ελλάδας έχει γίνει γραμματόσημο. Έχει ταξιδέψει σε όλο το κόσμο ως μέρος της σειράς γραμματοσήμων “Φάροι της Ελλάδας” των Ελληνικών Ταχυδρομείων.

https://www.omorfhzwh.gr/faros-toyrlitis-o-oraioteros-faros-ston-kosmo-vrisketai-stin-andro/

ΓΙΑΛΙΑ (Εμπρός και πίσω)
Που βρίσκονται: Στην ανατολική πλευρά του νησιού, αμέσως μετά τη Χώρα, στο χωριό Στενιές.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Στα εμπρός Γιάλια υπάρχει χαλικάκι, καθώς και χοντρά βότσαλα, ενώ λειτουργεί και εστιατόριο. Στα πίσω Γιάλια έχει αμμουδιά. Υπάρχουν ξαπλώστρες και λειτουργεί beach bar. Μπορεί κάποιος να πάει από τη μια παραλία στην άλλη, κολυμπώντας.
Πώς θα φτάσετε: Από τη Χώρα ακολουθούμε το δρόμο προς Νειμποριό κι εκεί στρίβουμε αριστερά προς Στενιές και Αποίκια. Σε λίγα λεπτά συναντάμε τη διασταύρωση (δεξιά) που οδηγεί στο χωριό Στενιές. Την ακολουθούμε και συναντάμε τα εμπρός Γιάλια στα δεξιά μας. Στα πίσω Γιάλια φτάνουμε με τα πόδια, αφήνοντας το αυτοκίνητο στον κεντρικό δρόμο.

Α.Τ. ΑΝΔΡΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥ