Γαιδουρονησο

Αρκετά πιο νότια από τον Λιμνιώνα, ο χωμάτινος δρόμος που φεύγει από τη Μονή Μυρτιδίων και κατευθύνεται δυτικά προς τα παράλια του νησιού, οδηγεί στην μικρή παραλία Λιμνάρια η οποία είναι κατάλληλη και για ψάρεμα. Υπάρχει επίσης και ένα μικρό καταφύγιο για τα ψαροκάικα.

Εκκλησάκι στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, πολύ κοντά στη μονή Μυρτιδίων. Υπάρχει μια ιστορία για το χτίσιμο της εκκλησίας, που λέει πως σε κάποια καταιγίδα, ο καπετάνιος Νικόλαος Κασιμάτης, που κινδύνευε στ' ανοιχτά με το ιστιοπλοϊκό του φορτωμένο κρασιά, έκανε τάμα στον άγιο Νικόλα, όπου βρει μέρος να προσορμιστεί, να του χτίσει μια εκκλησιά, ανακατεύοντας τη λάσπη με κρασί αντί για νερό. Έκανε λοιπόν τάμα στον Άγιο Νικόλαο, αν μπορέσει να βρεί μέρος να αράξει το καίκι του, μέσα στην τρικυμία να του χτίσει εκκλησία. Βρήκε λοιπόν ένα απάνεμο μέρος στο σημείο εκείνο και έχτισε την εκκλησία, χρησιμοποιώντας για τη λάσπη, κρασί που είχε στα αμπάρια αντί νερό. Η επίσκεψη του ναού απόγευμα χαρίζει ένα καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα.

Στη Κάτω Χώρα του Μυλοποτάμου όπου ιστορικά είναι σημαντικότερη από το υπόλοιπο χωριό, φτάνοντας στην κεντρική πλατεία, το πρώτο κτίριο που παρατηρούμε, είναι το παλιό εγκαταλειμμένο σχολείο του χωριού δίπλα από άλλα ερειπωμένα παλιά σπίτια.

Κατεβαίνοντας την λαγκαδιά του Μυλοποτάμου γύρω και παρακάτω από τον καταρράκτη της “Φόνισσας” πάνω στα βράχια, ανάμεσα από τα πλατάνια τους σκίνους και τους κισσούς είναι χτισμένοι 22 νερόμυλοι. Οι νερόμυλοι λειτουργούσαν με την δύναμη του νερού του ποταμού που ακόμη και σήμερα ρέει άφθονο. Το νερό αυτό έτρεχε σε μία και μοναδική τάφρο που πέρναγε από όλους τους μύλους. Κάθε μύλος είχε τρεις κυρίως χώρους, τον χώρο που ήταν ο μύλος και γινόταν το άλεσμα του καρπού, τα δωμάτια που ζούσαν και κοιμόντουσαν οι άνθρωποι που δούλευαν σε αυτούς και τέλος το χώρο που έβαζαν τα γαϊδούρια, τα οποία αποτελούσαν το μεταφορικό μέσο της εποχής.

Το νερό της τάφρου το χρησιμοποιούσαν επίσης και οι περιβολάρηδες. Οι μύλοι αυτοί ανήκαν στις οικογένειες που τους δούλευαν και έχουν συνήθως το όνομα εκείνων που τους κατασκεύασαν ή των πρώτων που τους λειτούργησαν. Η ζωή των μυλωνάδων και των οικογενειών τους ήταν πολύ δύσκολη. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την έλευση νέων μέσων για την άλεση του καρπού οδήγησε στην εγκατάλειψη των μύλων. Λίγο παρακάτω αρχίζουν οι μικροί και μεγάλοι καταρράκτες με τις υπέροχες λιμνούλες, όπου μπορείτε να βουτήξετε, να κολυμπήσετε ή εάν δεν θέλετε να δροσιστείτε μπορείτε να συνεχίσετε το περπάτημα και να κατεβείτε όλη την λαγκαδιά με προορισμό το Καλάμι.

https://www.kythera.gr/whattosee/neromyloi.php

Φεύγοντας από τον Μυλοπόταμο προσπερνώντας την διασταύρωση που οδηγεί στο σπήλαιο της αγίας Σοφίας μετά από μία πολύ όμορφη διαδρομή με θέα το Ιόνιο πέλαγος θα καταλήξετε στην παραλία του Λιμνιώνα. Ακριβώς απέναντι από την παραλία βλέπουμε τα νησάκια της Παναγίας, δύο μικρές βραχονησίδες μπροστά από τον όρμο του Λιμνιώνα και κάτω ακριβώς από την Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα, από όπου πήραν και το όνομα! Στον Λιμνιώνα υπάρχουν μερικά παραδοσιακά σπιτάκια τα οποία τα χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες για κατάλυμα. Επίσης μπορείτε να γευθείτε του μεζέδες του κυρίου Νίκου ακριβώς πάνω στην αμμουδιά! Βόρεια του Λιμνιώνα υπάρχει μια σπηλιά μέσα στη θάλασσα η οποία ονομάζεται Φωκοσπηλιά γιατί εκεί ζουν φώκιες.

Η μεγαλύτερη μονή των Κυθήρων! Βρίσκετε στην περιοχή των Μυρτιδίων στα δυτικά του νησιού και είναι χτισμένη σε ένα φυσικό βραχώδης άνοιγμα, ανάμεσα από πάρα πολλές μυρτιές! Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι το πολυτιμότερο κειμήλιο του νησιού και είναι η απανταχού προστάτιδα των Κυθηρίων. Η παράδοση λέει ότι ένας βοσκός είδε στον ύπνο του έναν άγγελο να του υποδεικνύει ένα σημείο στην περιοχή που είχε τα πρόβατά του. Εκεί μέσα σε μια μυρτιά υπήρχε μία εικόνα με την Παναγία. Ο βοσκός ξύπνησε θορυβημένος. Το πρωί πήγε και βρήκε την εικόνα. Την πήρε στο σπίτι του στο γειτονικό χωριό Καλοκαιρινές.

Τη νύχτα η εικόνα εξαφανιζόταν, επέστρεφε στη μυρτιά. Ο βοσκός είδε ξανά τον άγγελο να του λέει πως η εικόνα έπρεπε να μείνει εκεί κοντά στη μυρτιά. Έτσι ο βοσκός έκτισε ένα μικρό εκκλησάκι δίπλα στη μυρτιά και τοποθέτησε την εικόνα εκεί, την οποία την ονόμασε Μυρτιδιώτισσα. Αυτό το εκκλησάκι παραμένει έως σήμερα και ονομάζετε παλαιό Καθολικό όπου εκεί στεγάζεται η εικόνα της Παναγίας μαζί με τα τάματα των επισκεπτών της, μερικά τεράστια κεριά φτιαγμένα από τους ιερείς της εποχής και μερικές άλλες μικρές εικόνες. Η εικόνα όταν βρέθηκε δεν είχε τις σημερινές διαστάσεις. Αυτές τις απέκτησε αργότερα όταν τοποθετήθηκε σε ξύλινο πλαίσιο. Το 1837 φιλοτεχνήθηκε το χρυσό ένδυμα, έργο του καλλιτέχνη Νικόλαου Σπιθάκη. Από αυτή την αρχαία εικόνα φαίνονται μόνο τα πρόσωπα, στα οποία με την πάροδο των αιώνων δεν διακρίνονται πλέον τα χαρακτηριστικά. Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα της Μυρτιδιώτισσας. Το θαύμα της ευρέσεως, η ίασης του παραλύτου και το θαύμα της διασώσεως του φρουρίου της πόλεως των Κυθήρων από την πτώση κεραυνού το 1829. Πάνω ακριβώς από το παλαιό Καθολικό, το 1857, χτίστηκε ο νεότερος μεγαλοπρεπής ναός σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής. Βόρεια και νότια του νεότερου Καθολικού βρίσκονται τα κελιά των πιστών που επισκέπτονται την μονή την περίοδο της νηστείας των πρώτων δεκαπέντε ημερών του Αυγούστου. Αξιοθαύμαστο έργο στο εσωτερικό της μονής είναι το πώρινο κωδωνοστάσιο 26 μέτρων με τοξοειδείς σχηματισμούς στις προσόψεις των τεσσάρων ορόφων του καλλιτέχνη Νικολάου Φατσέα. Σε όλα αυτά τα έργα πρωτοστάτησε ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος. Στα χρόνια των πειρατικών επιδρομών, η εικόνα για λόγους ασφαλείας φυλασσόταν στο φρούριο της πόλεως των Κυθήρων στον ομώνυμο ναό. Το κορυφαίο θρησκευτικό έθιμο των Κυθήριων είναι η λιτάνευση κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας από τα Μυρτίδια στη Χώρα. Η περιφορά της εικόνας διαρκεί 15 ημέρες περνώντας μέσα από τα περισσότερα χωριά του νησιού καταλήγοντας στην Χώρα Πολλοί πιστοί ακολουθούν την εικόνα κατά την περιφορά της και τις 15 μέρες! Η Μυρτιδιώτισσα γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία ευρέσεως της εικόνας.

Κάστρο Κάτω Χώρας Μυλοποτάμου

Ένα ακόμη απομεινάρι της Ενετοκρατίας στο νησί αποτελεί το κάστρο του Μυλοποτάμου, χτισμένο σε στρατηγικό (όπως είναι λογικό) σημείο στις πλαγιές του χωριού με το οποίο οι Βενετοί έλεγχαν τα δυτικά παράλια του  νησιού και κατ ' επέκταση την πλευρά της θάλασσας προς το Ιόνιο πέλαγος. Στη πύλη του φρουρίου η χρονολογία 1565 μας ενημερώνει για την οικοδόμησή του, ενώ εσωτερικά δημιουργήθηκε οικισμός από σπίτια τα οποία κατοικούνταν μέχρι τη δεκαετία του '50. Το κάστρο περικλείει μια μεσαιωνική νεκρόπολη. Στη μοναδική επιβλητική πύλη του φρουρίου υπάρχει το φτερωτό λιοντάρι, έμβλημα του Αγίου Μάρκου και της πανίσχυρης τότε Βενετίας. Όπως και τα υπόλοιπα φρούρια έτσι και του Μυλοποτάμου περικλείει εκκλησίες, 9 στον αριθμό, που ανήκουν στο 16ο - 17ο αιώνα γεμάτες τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης. Οι αξιοθαύμαστες για την αρχιτεκτονική τους εκκλησίες αναφορικά είναι οι εξής :  Παναγία Μεσοσπορίτισσα, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Νικόλαος, Άγιοι Πάντες, Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, Άγιος Δημήτριος.

μικρό όρμο του Λιμνιώνα. Παραδοσιακό λιμενικό καταφύγιο που εξυπηρετούσε τους ψαράδες της περιοχής. Έχει μερικά παλιά σπίτια, μικρή ταβέρνα με ευγενέστατο ιδιοκτήτη, μαζεύει καλές παρέες