Εκκλησία

Πρόκειται για ένα Πρωτοκυκλαδίτικο Οικισμό, ο οποίος χρονολογείται στο 2800 π.Χ και ήταν κτισμένος στο λόφο του Σκάρκου. Τα σπίτια ήταν διώροφα και είχαν χώρους για μαγείρεμα, για αποθήκευση προϊόντων, κ.α.

Η έκταση του οικισμού είναι 11 στρέμματα και αναπτύσσεται κυκλικά. Από τις ανασκαφές που γίνονται από την Εφορία Αρχαιοτήτων είναι εμφανής η άνθηση του οικισμού, καθώς και η ανάπτυξη του εμπορίου με τα γύρω νησιά. Ο οικισμός διέθετε σύστημα αποχετευτικό, νεκροταφείο, δρόμους και πλατείες.

Άλλα ευρήματα από τον οικισμό είναι πήλινα σκεύη, αγαλματάκια, αγγεία, εργαλεία, αλλά και σφραγίδες, αντικείμενα που μαρτυρούν την εσωτερική οργάνωση του οικισμού.

Βρίσκεται στη Χώρα της Ίου και μάλιστα στην κορυφή του λόφου. Η παράδοση λέει ότι η εκκλησία αυτή κτίστηκε επί τουρκοκρατίας. Οι κάτοικοι του νησιού βρήκαν στην παραλία του Μυλοπότα την εικόνα της Παναγίας -την οποία έριξαν οι κρητικοί στη θάλασσα για να μην καταστραφεί από τους Τούρκους- και αποφασίζουν να κτίσουν ένα ναό για να την προσκυνάει ο κόσμος.

Αποφασίστηκε ο ναός να κτιστεί κοντά στην μητρόπολη του νησιού, δυστυχώς όμως κάθε μέρα έβρισκαν το κτίσμα γκρεμισμένο και την εικόνα στο σημείο που κτίστηκε τελικά ο ναός. Θεωρείται ότι νότια του σημείου αυτό, φαίνεται η Κρήτη, από όπου προήλθε η εικόνα. Έτσι σήμερα στο λόφο δίπλα στο γκρεμό δεσπόζει η Παναγιά η Γκρεμνιώτισσα.