Εκκλησία

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Γαλατά βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο Αγίας Τριάδας, τη θερινή μινωική Βασιλική έπαυλη που βρίσκεται 3 χιλιόμετρα δυτικά του ανακτόρου της Φαιστού, και είναι χτισμένη τη βυζαντινή περίοδο.

Η εκκλησία αναφέρεται ότι κτίστηκε το 1302, όμως φαίνεται να προϋπήρχε και να ανακαινίστηκε εκείνο το έτος. Το εσωτερικό της εκκλησίας κοσμούν μοναδικές τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Στον βόρειο τοίχο εξωτερικά της εκκλησίας υπάρχει τάφος του 1581, ο οποίος φέρει παράσταση δικέφαλου αετού, συμβόλου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ασυνήθιστο είναι το τέμπλο του ναού που είναι χτισμένο από πέτρα. 

Ένας πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος της κεντρικής Κρήτης, κοντά στη Φαιστό, στις όχθες του Γεροπόταμου, με ξεχωριστή φυσική ομορφιά είναι η Αγία Τριάδα. Βρίσκεται 64 χλμ. νοτιοδυτικά του Ηρακλείου, στη διαδρομή Ηράκλειο - Αγία Βαρβάρα - Άγιοι Δέκα - Μοίρες - Φαιστός - Αγία Τριάδα, και 3 χλμ. νοτιότερα της Φαιστού.

Η βασιλική έπαυλη ή μικρό μινωικό ανάκτορο της Αγίας Τριάδας, όπως το ονόμασαν οι Ιταλοί αρχαιολόγοι που το έφεραν στο φως στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, χτίστηκε γύρω στο 1600 π.Χ. πάνω σε λόφο και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία μινωικής αρχιτεκτονικής με πλούσια ευρήματα. Πιστεύεται ότι χρησίμευε σαν θερινή κατοικία του βασιλιά της Φαιστού, ενώ από άλλους ερευνητές θεωρείται ότι χρησιμοποιήθηκε από τον άνακτα της Φαιστού μετά την καταστροφή του ανακτόρου, αλλά ίσως να χρησιμοποιόταν παράλληλα με το ανάκτορο της Φαιστού.
Η Bασιλική Έπαυλη κτίστηκε γύρω στον 16ο αιώνα π.X. (Υστερομινωική ΙΑ). Μετά την καταστροφή των ανακτόρων (1450 π.X.) στη βόρεια πλευρά της έπαυλης κατασκευάστηκε ένα μέγαρο "μυκηναϊκού τύπου". Στη Γεωμετρική περίοδο (8ος αι. π.X.) η Έπαυλη ήταν τόπος λατρείας. Ιερό αφιερωμένο στο Δία Bελχανό κτίστηκε κατά την Eλληνιστική εποχή (4ος-1ος αιώνας π.X.). Την περίοδο της Bενετοκρατίας στο χώρο της αυλής της Έπαυλης κτίστηκε ο ναός του Aγίου Γεωργίου του Γαλατά (14ος αιώνας μ.X.).
Το κτηριακό συγκρότημα της Αγίας Τριάδας θεωρείται έπαυλη ή μικρό ανάκτορο, όπως και το μικρό ανάκτορο της Κνωσού. Αποτελείται από δύο πτέρυγες που σχηματίζουν ένα ακανόνιστο σχήμα L και, ενώ δε διαθέτει τις διαστάσεις των ανακτόρων της Φαιστού και της Kνωσού, έχει όλα τα χαρακτηριστικά της ανακτορικής αρχιτεκτονικής. Διαθέτει ''πολύθυρα'' , διαμερίσματα με φωταγωγούς, δωμάτια ιερών, συστήματα αποθηκών, θησαυροφυλάκια, εργαστήρια, κλιμακοστάσια, στοές, αυλές, άνδηρα και εξώστες, δρόμους και αυλές πλακόστρωτες. Το συγκρότημα χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη χάρη και εντυπωσιακή διακόσμηση. Οι τοίχοι ήταν επενδυμένοι με γυψολιθικές πλάκες και διακοσμημένοι με τοιχογραφίες, που ξεπερνούν σε αριθμό τις τοιχογραφίες όλης της μινωικής Κρήτης. Μία σειρά από κλιμακοστάσια οδηγούσαν στον επάνω όροφο.
Στο νότιο τμήμα, που ήταν πολύ απλά κατασκευασμένο, μια σειρά από δωμάτια έβλεπαν σε έναν μακρόστενο διάδρομο, όπου βρίσκονταν μάλλον οι βοηθητικοί χώροι. Σε έναν από αυτούς βρέθηκε το περίφημο λίθινο κύπελλο της αναφοράς. Στο βορειοδυτικό τμήμα βρίσκονταν οι χώροι διαμονής του άνακτα. Τα δάπεδα καλύπτονταν από κόκκινο κονίαμα. Η κεντρική αίθουσα συνδέεται, μέσω δύο πολυθύρων, με μία περίστυλη αυλή και ένα φωταγωγό στα βόρεια. Στη συνέχεια υπάρχει δωμάτιο με θρανία και άλλο μικρότερο με αλαβάστρινο πόδιο που ίσως χρησίμευε ως κλίνη. Στο χώρο βορειοανατολικά του πολύθυρου βρέθηκε το αρχείο με πολλά πήλινα σφραγισμάτα, ενώ ακολουθεί δωμάτιο τοιχογραφημένο με παραστάσεις κρίνων και αγριόγατων. Σε παραπλήσιο χώρο βρέθηκαν 9 χάλκινα τάλαντα, στοιχείο που έδωσε την ονομασία στο δωμάτιο αυτό ως θησαυροφυλάκιο.
Στη δυτική πρόσοψη έχουν διατηρηθεί τα υπολείμματα ενός κλιμακωτού δρόμου που ονομάστηκε από τους ανασκαφείς ράμπα της θάλασσας. Στη βόρεια πτέρυγα βρίσκεται μία σειρά αποθηκών με τεράστια πιθάρια. Μια αποθήκη διαθέτει κεντρικό πεσσό και στα ανατολικά ανοίγει μια μακρόστενη αίθουσα επισήμων με πολύθυρο και φωταγωγό. Ανατολικότερα βρίσκεται ένα κλιμακοστάσιο. Πίσω από αυτό υπάρχει στοά με πέντε πεσσούς και στα βορειοανατολικά της εκτείνεται η επιμήκης αγορά της Αρχαϊκής περιόδου. Στην ανατολική πλευρά της υπήρχε σειρά με πεσσούς και κίονες και μπροστά απ' αυτούς οκτώ δωμάτια με μεγάλα πήλινα πιθάρια. Ανατολικά των αποθηκών υπήρχαν πολυτελή διαμερίσματα με πολύθυρα και φωταγωγούς καθώς ιεροί χώροι λατρείας με θρανίο. Μετά την καταστροφή της έπαυλης, τα ιερά επεκτάθηκαν και πάνω από τα ερείπια των υπολοίπων χώρων. Ανάμεσα στα κτήρια της εποχής της μυκηναϊκής κυριαρχίας ξεχωρίζει το μυκηναϊκό τριμερές μέγαρο.
Στην έπαυλη της Αγίας Τριάδας βρέθηκαν, εκτός από πολλά εξαιρετικά δείγματα της κεραμικής τέχνης, ένα σημαντικό αρχείο από πινακίδες Γραμμικής Β΄, δείγματα λιθοτεχνίας, τρία λίθινα αγγεία με ανάγλυφες παραστάσεις, το κύπελλο της αναφοράς, το ρυτό των πυγμάχων και το αγγείο των θεριστών. Από τα πιο ιδιόμορφα ευρήματα που βρέθηκαν στην Αγία Τριάδα, είναι ένα πήλινο ομοίωμα της μινωικής θεάς σε κούνια. Σε μια αποθήκη επίσης βρέθηκαν εννέα χάλκινα τάλαντα και ένας θησαυρός σφραγισμάτων. Το πιο σημαντικό, όμως, και από πολλές απόψεις ενδιαφέρον εύρημα είναι η σαρκοφάγος της Αγίας Τριάδας.
Η Iταλική Aρχαιολογική Σχολή εντόπισε και ανέσκαψε το χώρο της Aγίας Tριάδας κατά τα έτη 1902, 1903, 1904-1905 και 1910-1914.

Σε απόσταση 3χλμ δυτικά της Φαιστού, στην κορυφή του λόφου Γρήγορη Κορφή ανακαλύφθηκε ο μινωικός θολωτός τάφος στο Καμηλάρι, σε υψόμετρο 80 περίπου μέτρων. Κτίστηκε στη βόρεια πλευρά της κορυφής, σε σημείο που έχει πανοραμική θέα στα Αστερούσια Όρη, τον Ψηλορείτη και την πεδιάδα της Μεσσαράς.

Ο τάφος ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι του 1959 μετά τις ανασκαφές του Ιταλού καθηγητή Doro Levi, ο οποίος χρονολόγησε το συγκεκριμένο εύρημα στο 2000πΧ περίπου, αναλύοντας και τις ιστορικές του φάσεις, με βάση τα λατρευτικά και ταφικά ευρήματα. Ο τάφος χρησιμοποιήθηκε σε διαφορετικές περιόδους, το 1800πΧ, το 1700πΧ και αργότερα το 1500πΧ – αυτή είναι και η χρονολογία των περισσότερων κτερισμάτων που βρέθηκαν στις ανασκαφές.

Ο τάφος στο Καμηλάρι ήταν ημιυπόγειος, και είχε χτιστεί με τη συνήθη μέθοδο των θολωτών τάφων, με πέτρες διαφόρων μεγεθών και λάσπη. Το μέγεθός του είναι αρκετά σημαντικό αφού το ύψος του φτάνει τα 2,15μ, το πάχος των κυκλικών τοίχων το 1,75μ, και η εξωτερική του περίμετρος τα 33,8μ. Η είσοδος του τάφου βρίσκεται στην ανατολή και για το κλείσιμό του χρησιμοποιείτο μια μεγάλη πλάκα 1.15x1,05μ.

Ο τάφος αποτελείτο από πέντε μικρότερα δωμάτια με εσωτερική αυλή που βρισκόταν έξω από τον τάφο, ο οποίος είχε ξύλινη οροφή που στηριζόταν σε βάση.

χορευτες χορος καμηλαριΣτον τάφο αυτό βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα, που φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου, ένα πήλινο ομοίωμα προσκυνητών και ένα άγαλμα με τέσσερεις χορευτές σε κύκλο, που μοιάζει με σύγχρονο Κρητικό χορό και ονομάζεται Χορευτές από το Καμηλάρι.

Τα ταφικά έθιμα στην Κρήτη, όπως προκύπτουν από τα ευρήματα των ανασκαφών, συνδέονται με τη λατρεία και την απόδοση τιμών στους επιφανείς νεκρούς. Εξάλλου οι θολωτοί τάφοι της Μινωικής εποχής ήταν έξοχα και μεγαλοπρεπή κτίσματα, κατασκευασμένα με μεγάλη φροντίδα και ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στυλ, δηλωτικά της κοινωνικής οργάνωσης της εποχής.

Η φροντίδα των νεκρών στην Κρήτη, δεν περιελάμβανε μόνο τις καθιερωμένες τελετές την ημέρα της ταφής, αλλά και αρκετό χρονικό διάστημα μετά, με μνημόσυνα, νεκρικά δείπνα και προσφορές στους νεκρούς. Πολύ σημαντικές πληροφορίες για την κοινωνική θέση του νεκρού προσφέρουν στους ιστορικούς τα κτερίσματα και τα ταφικά αντικείμενα που έθαβαν οι Κρήτες μαζί με το νεκρό.