Σέλλες

Οι πετρόκτιστοι ανεμόμυλοι και η εξαιρετική θέα προς το Κρητικό Πέλαγος από κάθε σημείο της περιοχής κάνουν αναγκαία την επίσκεψη στο χωριό. Φως και αέρας έχουν σμιλέψει την πέτρα, το χώμα και τα δέντρα της περιοχής.

Το όνομα ίσως προέρχεται από τη λέξη λούμα που σημαίνει λούσιμο ή λουτρό (κατά τη Βυζαντινή περίοδο) Κατ’ άλλη εκδοχή προέρχεται από τη λέξη λούμακας (σημαίνει το ζωηρό νέο βλαστό του δένδρου) και αναφέρεται στους λούμακες τους υψηλούς και εύρωστους άνδρες που έβγαζε το χωριό. Για πρώτη φορά απογράφεται το 1834 (σαν Luma) με 15 χριστιανές οικογένειες. Το 1929 είναι έδρα αγροτικού Δήμου με 305 κατοίκους. Στην τελευταία απογραφή την Κοινότητα αποτελούσαν οι οικισμοί Κάτω Λούμας, Πάνω Λούμας, Κάτω Σέλες και Σέλες. Στο χωριό σώζεται το καθολικό της μικρής Μονής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου (ανήκε στο Αρέτι με επιγραφή του 1604 και το όνομα του κτήτορα μοναχού Νικόδημου Χασάννι) καθώς και ο παλιός ναός του Αγίου Ιωάννη του Ξενικού (ανήκε στη Μονή Καρδαμούτσας)

Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος στα παχιά κεράτια

Στο βουνό που βρίσκεται πάνω από τη λιμνοθάλασσα της Ελούντας είναι κτισμένος ο Βρουχάς. Στο χωριό φτάνει ο επισκέπτης μετά από μια σύντομη διαδρομή με πανοραμική θέα του κόλπου του Μεραμπέλλου, που γίνεται μαγευτικότερη από τους ανεμόμυλους που είναι «παρατεταγμένοι» στην είσοδό του και τελευταία έχει ξεκινήσει η αποκατάστασή τους.

Βρουχάς
Το όνομα μάλλον προέρχεται από τη λέξη βρούχος που σημαίνει το μούγκρισμα, την έντονη βοή. Δεν αποκλείεται όμως το όνομα να προέρχεται και από το παρωνύμιο ή το οικογενειακό Βρουχάς. Στα συμβόλαια της μονής Αρετίου αναφέρεται σαν τοπωνύμιο από τις αρχές του 17ου αιώνα. Την εποχή της Ενετοκρατίας στην περιοχή υπήρχε το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου (σώζονται ακόμα κάποια ερείπια). Το 1689, έγγραφο του Τουρκικού Αρχείου Ηρακλείου, γράφει για δυο παπάδες «εκ του χωρίου Βρουχά Μεραμπέλου» Απογράφεται για πρώτη φορά το 1834 (αναφέρεται σαν Vruka) και έχει 30 χριστιανικές οικογένειες. Το 1881 ο Βρουχάς έχει 338 κατοίκους, το 1900 είχε 494 κατοίκους και υπάγονταν στο Δήμο Φουρνής. Το 1920 είναι έδρα αγροτικού Δήμου με 461 κατοίκους.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΡΟΥΧΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛ