Αγία Παρασκευή

Χωριό του Ανατέλλοντος ηλίου όπως δηλώνει το όνομα του. Παλιό, ιστορικό, παραδοσιακό χωριό 17 ΚΜ βορειοδυτικά της Ιεράπετρας σε υψόμετρο 600 Μ. Τα σπίτια του ορατά από τον, είναι φωλιασμένα στο οχυρό βουνό της Ανατολής.

Την δεκαετία του 70 οι περισσότεροι κάτοικοι της Ανατολής κατέβηκαν στον κάμπο και ασχολούνται με τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Ίδρυσαν μαζί με κατοίκους από άλλα χωριά τους συνοικισμούς Στόμιο, Νέα Ανατολή, Αμμουδάρες. Το μικρό γραφικό χωριό Καλόγεροι που σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε από κάποιο Τούρκο Αγά ανήκει στην Ανατολή. Αναφέρεται από την εποχή της Ενετοκρατίας. Το 1583 μαζί με τους Καλογέρους είχε 666 κατοίκους. Το 1951 με 897 και το 2001 μαζί με την Νέα Ανατολή 1235 κατοίκους. Υπάρχει ερειπωμένος ο Πύργος του Ενετού φεουδάρχη βόρεια του χωριού.
Πολλά τα εκκλησιαστικά της μνημεία, οι Μονές, οι μεγάλης τέχνης Βυζαντινές εικόνες. Ο παλιός παραδοσιακός οικισμός της Ανατολής έμεινε αναλλοίωτος στο χρόνο, με τα πετρόχτιστα σπίτια, τα σοκάκια, την παλιά Κάτω Βρύση.

To χωρίο είναι σε πρόγραμμα αναπαλαίωσης, χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός οικισμός. Η Ανατολή Ιεράπετρας θα είναι ένα από τα ωραιότερα παραδοσιακά χωριά της Κρήτης, με το θαυμάσιο κλίμα, την καταπληκτική θέα, το απαράμιλλο φυσικό.

Στο βραχώδη λόφο του Σταυρωμένου Ανατολής ιδρύθηκε τη μινωική εποχή ένα σημαντικό Ιερό Κορυφής. Η εκπληκτική του θέση επιτρέπει τον εποπτικό έλεγχο τόσο βόρεια στο Κρητικό πέλαγος όσο και νότια στο Λιβυκό, ενώ στο άμεσο περιβάλλον του βρίσκεται και το μινωικό κτήριο στον Γαϊδουροφά. Όπως φανερώνουν τα διάφορα αναθήματα που βρέθηκαν στο χώρο, η λατρεία στη θέση αυτή συνεχίστηκε ως τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Κατά την Μεσομινωική περίοδο (21001700 π.Χ.) έγινε ιδιαίτερα προσφιλής η άσκηση της δημόσιας λατρείας στην ύπαιθρο και συγκεκριμένα στις ψηλές κορυφές των βουνών. Εδώ συνήθιζαν να συγκεντρώνονται οι κάτοικοι των γύρω οικισμών για να αποθέσουν τα αφιερώματα τους στους επίπεδους βράχους ή σε σχισμές, τα οποία στην πλειοψηφία τους ήταν πήλινα ειδώλια ανδρών, γυναικών και ζώων. Σε ελάχιστες περιπτώσεις ιερών είχαν κατασκευαστεί ξερολιθικοί τοίχοι για μια στοιχειώδη οργάνωση του χώρου.

http://www.althaea.eu.com/

Το μινωικό κτήριο στον Γαϊδουροφά Ανατολής εντοπίστηκε ήδη το 1898 από τον Arthur Evans, όταν επισκέφτηκε την περιοχή. Οι πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες έφεραν στο φως ένα καλά διατηρημένο και εντυπωσιακό κτήριο που χρονολογείται στην Υστερομινωική περίοδο I (1600-1450 π.Χ.).

Πρόκειται για διώροφη κατασκευή με εντυπωσιακή πρόσοψη μεγαλιθικής τεχνοτροπίας και τοίχους που σώζονται σε ύψος έως και 2μ. Από τα δωμάτια που έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα αναφέρεται ιδιαίτερα μια αποθήκη γεμάτη με πιθάρια, όπως και μια κρύπτη πεσσών, χαρακτηριστικό της μινωικής λατρευτικής αρχιτεκτονικής. Στα αντικείμενα που βρέθηκαν συγκαταλέγονται ένας χάλκινος πέλεκυς και μια ψήφος από ορεία κρύσταλλο.

Το μέγεθος και η κατασκευή του κτηρίου επιτρέπουν το συμπέρασμα ότι επρόκειτο για το διοικητικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής , ενώ η θέση του στις νότιες υπώρειες της Δίκτης σε υψόμετρο 900μ. είναι φανερό ότι στόχευε στην οικονομική εκμετάλλευση του ορεινού τοπίου για την παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων, μελιού, ρητίνης και ξυλείας.