Στάση Λεωφορείου

Τα Πηλλαλήματα είναι μικρός παλιός συνοικισμός των Πεύκων στη νότια περιοχή τους, είναι συνεχόμενος της Ανάληψης, πάνω στο δρόμο προς Σητεία και 1000 μέτρα περίπου από τις παραλίες του Διασκαρίου και της Λαγκάδας. Η παράδοση τον αναφέρει πολύ πιο παλιά από την κυριαρχία των Τούρκων. Δεν είναι όμως γνωστό από ποιους χτίστηκε και ονομάστηκε. Λένε πως οι Βυζαντινοί έχτισαν Β.Α. των Πηλλαλημάτων την μεγάλη μονή της Κερά Παναγιάς στην οποία παραχώρησαν μεγάλες εκτάσεις γης απ’ αυτές που κρατούσαν οι Σαρακιανοί, συγχρόνως έχτισαν μετόχι τότε τα Πηλλαλήματα 350 περίπου μέτρα νότια κοντά στη Μονή και σ’ αυτό μένανε οι καλλιεργητές των κτημάτων της με τα ζώα τους. Για τους Ενετούς λέγεται ότι όταν μετά του Βυζαντινούς έγιναν κυρίαρχοι του τόπου δήμευσαν πολλές περιουσίες των κατοίκων της περιοχής και μέρος αυτών της Μονής που τις παραχώρησαν σε δικούς τους εποίκους. Αυτοί έξω από την Μονή έχτισαν τον οικισμό για κατοικία τους. Άλλοι πάλι λένε πως τα Πηλλαλήματα χτίστηκαν από τους Ενετούς, αλλά μετά την καταστροφή της Μονής από τους Τούρκους  το 1941.

Η περιοχή των Πηλλαλημάτων είναι πεδινή και πολύ γόνιμη, γι’ αυτό λέγεται ότι πάντοτε βρισκόταν στην ιδιοκτησία κάποιου αξιωματούχου των κατακτητών, Βυζαντινών, Ενετών και Τούρκων. Στην ευρύτερη περιοχή αναφέρεται ο Βυζαντινός Λουκάς Λίτινας ή Λίθινας, οι απόγονοι του λένε ότι είναι οι κτήτορες και οικιστές του κοντινού Β.Α. χωριού “Λιθίνες”. Τα Πηλλαλήματα λέγεται ήταν τσιφλίκι του και πως ήταν ο μεγαλύτερος κακούργος που γνώρισε ο τόπος. Μάλιστα εικάζεται πως το όνομα Πηλλαλήματα προέρχεται από την λέξη “το λήμμα” που σημαίνει πρόσοδος ή κέρδος που παίρνεται από κάπου. Η εύφορη γη της περιοχής από τις προσχώσεις του ποταμού Λαγαδιώτηκαι του χείμαρου του Κατσούλη δίνει πολλά λήμματα. Από παραφθορά του “o”  σε “η”, προέρχεται η ονομασία Πηλλαλήματα. Άλλου κάτοικοι της περιοχής λένε ότι τ’ όνομα προέρχεται από Τούρκο Αγά που τον λέγανε Πηλαλή και άλλοι από τα πολλά πηλά (λάσπες) ή αλλιώς λύματα που ο ποταμός αφήνει στο ξεχείλισμα του.

Τα Πηλλαλήματα καταστράφηκαν από φωτιά και σκοτώθηκαν 4 Τούρκοι κατά την επανάσταση του 1897. Τα υπολείμματα από τη φωτιά τριών μεγάλων κυπαρισιών πήραν οι κάτοικοι των Πεύκων και από αυτά έφτιαξαν το τέμπλο του Ιερού Ναού των Τριών Ιεραρχών στους Πεύκους.

Ο οικισμός δεν αναφέρεται σε απογραφές πριν από τους Τούρκους γιατί ήταν πολύ μικρό ιδιόκτητο μετόχι. Σήμερα πλέον τα Πηλλαλήματα έχουν 300 μόνιμους κατοίκους.

Πηγή:

«Πεύκοι “Τόπος και Ιστορία”», Γεωργίου Θ. Καναβάκη (Καναβογιώργη), Έκδοση Κοινότητας Πεύκων, Ιούλιος – Αύγουστος 1994

Το Διασκάρι είναι μικρό μετόχι της περιοχής των Πεύκων με μόνιμους κατοίκους και τουριστική εκμετάλλευση. Είναι περίπου συνεχόμενο της Ανάληψης από ανατολικά, χτισμένο πάνω στην όμορφη παραλία του, και συνδέεται με παρακαμπτήριο δρόμο (300 μέτρα) από το μέσο της διαδρομή Ανάληψης – Παλλαλημάτων.

Τριακόσια μέτρα ανατολικά στο ύψωμα Βίγλα πάνω από τη θάλασσα φαίνονται ερείπια μεγάλης υστερομινωϊκής πόλης. Παλιά παράδοση αναφέρει τους κατοίκους της, ναυτικούς στο επαγγέλμα να έχουν για προστάτες τους γιους του Δία, τους Διοσκουρίους. Λέγεται ότι είχαν Ναό αφιερωμένο σε αυτούς για τη λετρεία τους και για αυτό αναφέρεται ως πόλη των “Διοσκουρίων”. Λέγεται λοιπόν πως το όνομα Διασκάρι είναι παραφθορά του “Διοσκούριοι”. Όμως το πραγματικό όνομα του συνοικισμού παραμένει άγνωστο.

Κάτω από τα ερείπια μπροστά στη θάλασσα υπάρχει μια σπηλιά με το όνομα “Καραβόσπηλιος”. Λένε ότι γύρο από το χώρος της υπήρχε ναυπηγείο, παρά όμως τις εκτεταμένες αρχαιότητες που υπάρχουν στο τόπο, τις ανασκαφές και τις διηγήσεις τίποτε άξιο δεν φανερώνει τη ζωή και την ιστορία του.

Πηγή:

«Πεύκοι “Τόπος και Ιστορία”», Γεωργίου Θ. Καναβάκη (Καναβογιώργη), Έκδοση Κοινότητας Πεύκων, Ιούλιος – Αύγουστος 1994

Τριακόσια μέτρα ανατολικά στο ύψωμα Βίγλα πάνω από τη θάλασσα φαίνονται ερείπια μεγάλης υστερομινωϊκής πόλης. Παλιά παράδοση αναφέρει τους κατοίκους της, ναυτικούς στο επαγγέλμα να έχουν για προστάτες τους γιους του Δία, τους Διοσκουρίους. Λέγεται ότι είχαν Ναό αφιερωμένο σε αυτούς για τη λετρεία τους και για αυτό αναφέρεται ως πόλη των “Διοσκουρίων”. Λέγεται λοιπόν πως το όνομα Διασκάρι είναι παραφθορά του “Διοσκούριοι”. Όμως το πραγματικό όνομα του συνοικισμού παραμένει άγνωστο.

Κάτω από τα ερείπια μπροστά στη θάλασσα υπάρχει μια σπηλιά με το όνομα “Καραβόσπηλιος”. Λένε ότι γύρο από το χώρος της υπήρχε ναυπηγείο, παρά όμως τις εκτεταμένες αρχαιότητες που υπάρχουν στο τόπο, τις ανασκαφές και τις διηγήσεις τίποτε άξιο δεν φανερώνει τη ζωή και την ιστορία του.

Πηγή:

«Πεύκοι “Τόπος και Ιστορία”», Γεωργίου Θ. Καναβάκη (Καναβογιώργη), Έκδοση Κοινότητας Πεύκων, Ιούλιος – Αύγουστος 1994

Τα Πρόσπηλια είναι καινούργιο μετόχι της περιοχής των Πεύκων, είναι χτισμένο πάνω στο δρόμο από Ανάληψη προς Πεύκους, 500 μέτρα βόρεια από τη θάλασσα. Άρχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 1970 και προχωρεί ώστε σε λίγα χρόνια να γίνει ένας όμορφος και πανοραμικός συνοικισμός.

Το όνομα του προέρχεται από τις μικρές άσπρες σπηλιές που βρίσκονται στη θέση του μέσα σε άσπρους πορόλιθους (πελέκια). Άσπρα σπήλαια, Ασπρόσπηλια, “Πρόσπηλια”.

Η περιοχή καλλιεργείται από ελιές και προϊόντα θερμοκηπίου.

Πηγή:

«Πεύκοι “Τόπος και Ιστορία”», Γεωργίου Θ. Καναβάκη (Καναβογιώργη), Έκδοση Κοινότητας Πεύκων, Ιούλιος – Αύγουστος 1994

Ναός του Αγίου Δημητρίου

Στα Πηλλαλήματα την δεκαετία του 1980 ο Γεώργιος Δερμιτζάκης από τη Λάπιθο και η σύζυγός του Αικατερίνη το γένος Ιωάν. Χατζάκη από τον Άγιο Στέφανο πρόσφεραν μεγάλος μέρος του οικοπέδου και αρκετά χρήματα για το χτίσιμο του ναού του Αγίου Δημητρίου. Μετά τον θάνατο τους αποπερατώθηκε από τους κατοίκους των Πηλλαλημάτων και άλλων από τις κοντινές περιοχές, με πρωτοστάτη το ιερέα Εμμανουήλ Χατζάκη. Εγκαινιάστηκε την 26-10-1993.

Πηγή:

«Πεύκοι “Τόπος και Ιστορία”», Γεωργίου Θ. Καναβάκη (Καναβογιώργη), Έκδοση Κοινότητας Πεύκων, Ιούλιος – Α