Εκκλησία

Το Πισκοκέφαλο είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα χωριά του Δήμου Σητείας. Βρίσκετε στο 3ο χιλ. του δρόμου που ενώνει την Σητεία με την Ιεράπετρα. Ανήκε στο φέουδο της Ενετοκρητικής οικογένειας των Κορνάρων από την οποία προέρχεται ο ποιητής του Ερωτόκριτου Βιτσέντζος Κορνάρος. Το σπίτι και ο νερόμυλος των Κορνάρων έχουν αναστηλωθεί και προορίζονται για τη δημιουργία μουσείου του Βιτσέντζου Κορνάρου.. Στην οικογένεια ανήκε και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (μέσα στο χωριό) που φέρει το οικόσημο τους.
Στα Βόρεια του χωριού κοντά στο λόφο Κατρίνια ανασκάφηκε αγροτικό ιερό με πλούσια ευρήματα, όπως ειδώλια εγκύων γυναικών, αγγεία, χάνδρες, ομοιώματα ανθρώπων και ζώων, κερατοφόροι σκαραβαίοι, πήλινα σπίτια κ.α. Στο δρόμο μεταξύ Σητείας-Πισκοκεφάλου ανασκάφηκε διώροφη Μινωική Έπαυλη και μπορεί κανείς και σήμερα να δει τα σωζόμενα ερείπια δωματίων, τις σκάλες, τους προστατευτικούς ογκολίθους από το ποτάμι ή τη θάλασσα κ.α. Στο κοινοτικό διαμέρισμα του Πισκοκεφάλου ανήκουν οι οικισμοί Κάτω Πισκοπή, Σκλαβεδιάκος και Μπεράτι και η περιοχή Τραπεζούντας. Μέχρι το 1971 το Πισκοκέφαλο ήταν έδρα της Τουρκικής Διοίκησης της επαρχίας Σητείας. Είναι γενέτειρα του Καπετάν Γιάννη Κοντού και του βουλευτή της Κρητικής βουλής Μ. Κολυβάκη.

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΙΣΚΟΚΕΦΑΛΟΥ ΣΗΤΕΙΑΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΙΣΚΟΚΕΦΑΛΟΥ ΣΗΤΕΙΑΣ

Ο ναός των Αγίων Αποστόλων στα δυτικά όρια του μικρού οικισμού της Κάτω Επισκοπής, στον οποίο πιθανόν μεταφέρθηκε κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο, η έδρα της Επισκοπής Σητείας, είναι ένα τριμερές κτίσμα με τρούλλο.

Ο κεντρικός, μεγαλύτερος χώρος στεγάζεται από οκταγωνικό τρούλλο που στηρίζεται σε εναλλασσόμενα τόξα και υποτυπώδη ημιχώνια, ενώ οι στενότεροι χώροι, ανατολικός και δυτικός, στεγάζονται από ημικυλινδρική καμάρα. Στο μέσο των μακρών πλευρών υπάρχουν πεντάπλευρες κόγχες με τυφλά αψιδώματα.

Η τοιχοποιία είναι καλυμμένη από υπόλευκο κονίαμα με εγχαράξεις που μιμούνται ψευδοϊσόδομη. Τα τόξα είναι κτισμένα με την τεχνική της κρυμμένης πλίνθου. Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος αποτελείται από τετράφυλλα φιαλοστόμια που περιβάλλουν τα τόξα, και πλίνθους τοποθετημένες σε διάταξη σταυρού ή ακτίνων ηλίου.

Όπως διαπιστώθηκε κατά τις πρόσφατες εργασίες αποκατάστασης, αρχικά το κτίσμα ήταν λουτρό, όμοιο στη μορφή με το ανάλογο στην Επισκοπής Ιεράπετρας. Κατά τον 15ο αι., το λουτρό με μικρές τροποποιήσεις μετατράπηκε στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Η αρχική είσοδος του λουτρού ανοιγόταν στον δυτικό τοίχο και οδηγούσε στο αποδυτήριο, και ίσως ως το «ψυχρό» (frigidarium). Ο κεντρικός χώρος, όπου εντοπίζονται εντοιχισμένοι και υποδαπέδιοι αγωγοί, από τους οποίους έβγαινε ο θερμός αέρας, ήταν ο «θερμός οίκος» (caldarium) του λουτρού. Οι πλάγιες κόγχες, στις οποίες υπήρχαν κτιστά καθίσματα, φαίνεται ότι χρησιμοποιούνταν ως ατομικοί λουτήρες. Το ανατολικό διαμέρισμα, στο οποίο χαμηλά εντοπίστηκε τοξωτό άνοιγμα και ίχνη πυράς, ήταν πιθανόν η δεξαμενή και ο χώρος θέρμανσης του νερού.

Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που μπορούν να συνδεθούν με την παράδοση της Κωνσταντινούπολης, οδηγούν στη χρονολόγηση του μνημείου στον 11ο αι. Η ύπαρξη σταυρών στις εξωτερικές επιφάνειες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο οικισμός υπήρξε έδρα επισκοπής, οδηγούν στην υπόθεση ότι η ύπαρξη του λουτρού συνδέεται με το επισκοπείο, όπως συνέβαινε και στην ανάλογη περίπτωση της Ιεράπετρας, όπου ήταν κτισμένο απέναντι από τον καθεδρικό ναό.